یکی از قیام هایی که علیه حکومت بنی امیّه صورت گرفت و به نابودی کامل آنها انجامید، قیام «ابومسلم خراساني» بود. این قیام که به نیّت درهم کوبیدن بنی امیّه و تاسیس حکومت آل محمد(ص) تشکیل شده بود، موفّقیّت های زیادی به دست آورد؛ ولی سرانجام بر اثر توطئه عباسیان حکومت به بنی عبّاس رسید و ابومسلم نیز به قتل رسید. اگر چه شخصيت ابومسلم از نظر تاريخى بسيار پيچيده است، ولى آنچه مسلّم است اين است كه قيام او در آغاز به نام طرفدارى از آل محمد(ع) صورت گرفت و نخستين ياران او نيز از شيعيان بودند.

امام علي(ع) در خطبه 169 «نهج البلاغه»، بعد از اینکه مطلع شد ناکثین (پیمان شکنان)، بصره را برای تشکیل حکومت انتخاب کرده اند با بیانی شیوا مردم را برای مقابله با این یاغیان آماده ساختند. ابتدا یادآوری می نمایند که خداوند با فرستادن پیامبر(ص) و کتاب آسمانی راه هدایت را روشن نموده است. سپس هشدار می دهد که در مقابل بدعت هایی که به رنگ حقّ درآمده مراقب باشید و فریب ظواهر دروغین را نخورید؛ از حکومت الهی پیروی کنید وگرنه خداوند آن را از شما خواهد ستاند و به ديگران خواهد سپرد.

امام علي(ع) در خطبه 101 درباره آينده مردم عراق پس از خود مي فرمايد: «گويا مى بينم شخصى بسيار گمراه و گمراه كننده بر مردم شام مسلط شده، و همچون حيوانات بر آنها بانگ مى زند و پرچم هاى خويش را در اطراف كوفه نصب مى نمايد! و ...». منظور امام(ع) از آن شخص بسيار گمراه يا «معاويه» است كه بعد از صلح با امام حسن(ع) مردم عراق را تحت شديدترين فشارها قرار داد، يا «عبدالملك بن مروان» است كه جنايتكار معروف تاريخ اسلام، يعنى «حجّاج» را بر كوفه و عراق مسلّط كرد تا ظلم و ستم را به شديدترين وجهي بر سر مردم عراق روا دارد! ولى هر چه هست اشاره به حاكمان بيدادگر بنى اميّه بوده است.

امام(ع) درباره نشانه هاي شكل گيري فتنه ها می فرمایند: «اى گروه عرب! در آينده هدف بلاهايى قرار خواهيد گرفت؛ از مستىِ نعمت بپرهيزيد، و از بلاهايى كه كيفرِ اعمال شماست بر حذر باشيد، هنگامى كه گرد و غبار حوادثِ ناشناخته بر مى خيزد و ... و باطن آن ظاهر گردد، با احتياط گام برداريد، ... رشد آنها مانند رشد جوانان و آثارشان مثل آثار سنگ هاى سخت و محكم است، ... آنها براى بدست آوردن دنياى پست بر يكديگر سبقت مى جويند و مانند سگانى كه بر سر مردار گنديده اى ريخته اند با يكديگر نزاع مى كنند، ولى بزودى پيروان، از پيشوايان خود بيزارى مى جويند و رهبران از پيروانشان؛ و عاقبت با بغض و كينه از هم جدا شده و هنگام ملاقات همديگر را لعن و نفرين مى كنند!».

امام علي(ع) در پایان خطبه 158، سرنوشت بني اميّه را چنين پيشگوئي فرمودند: «سوگند ياد مى كنم! كه بعد از من بنى اميّه خلافت را همچون اخلاط سر و سينه بيرون مى افكنند، سپس هرگز طعم آن را تا ابد نخواهند چشيد و از آن بهره نمى گيرند تا آن زمان كه شب و روز در پى هم آيند!». امام(ع) تأكيد فرمودند كه بني اميّه حكومت اسلامى را آن قدر آلوده و كثيف و با ظلم و فساد آميخته مي كنند كه مانند اخلاط سر و سينه شده و كار به جايى مي رسد كه خود آنها نيز تحمل آن را نخواهند داشت و مثل كسى كه اخلاط درون را برون بريزد، آن را از دست خواهند داد و چنان منفور خواهند شد كه هرگز مسلمانان به سراغشان نخواهند رفت.

امام علي(ع) درباره سرنوشت یارانش و نیز سرانجام «بنی امیّه» می فرماید: «آنها [ياران امام(ع)] پس از اتحاد پراكنده شدند و از اصلِ خويش متفرق گشتند، بعضى از آنها به شاخه محكمى چنگ زدند و به هر جاي آن شاخه تمايل يافت، همراه او به آن سو رفتند، اما بزودى خداوند آنها [يارانش] را براى بدترين روزى كه بنى اميّه در پيش دارند متحد خواهد كرد؛ ... به خدا سوگند! آنها [بنى اميّه] بعد از تسلّط و پيروزى، همه آنچه را در دست دارند از دست مى دهند [ذوب مى شوند] آن گونه كه چربى بر روى آتش آب مى شود».

ملاک پنهان ساختن حق و اظهار خلاف آن در تقیه، دفع ضرر دینی یا دنیایی است و از لحاظ عقلی تفاوتی نمی کند که چنین ضرری از سوی کافر یا مسلمان ظالم به انسان وارد شود. آیات دال بر تقیه در قرآن نیز اگرچه در مورد تقیه از کفار وارد شده اند، اما چنین شأن نزولی نمی تواند مخصّص آنها باشد. سیره پیامبر اکرم(ص)، صحابه، تابعین و علمای اهل سنت نیز گواه موارد متعدّدی است که در آنها از مسلمانان تقیّه کرده اند!

امام علي(ع) در خطبه 93، با اشاره به فتنه بنی امیّه، برکناری اهل بیت(ع) از فتنه های آن دوران را متذکر می شوند. سپس بشارت می دهند که فتنه بنی امیّه بعد از مدتی از بین رفته و به طور کامل خاموش شود و «بنى امیّه» در حکومت «بنى عبّاس» تلخ ترین و ناگوارترین زندگى ها را خواهند داشت. با دقت در حوادث تاریخی مي بينيم آنچه امام(ع) فرموده بود، به طور كامل واقع شد؛ چرا که بنی امیّه بعد از مدتی به وسیله بنی عباس شکست خوردند و عده زیادی از آنها کشته شدند و آنهایی هم که فرار کردند، در ترس و وحشت عمیقى فرو رفتند.

سرنوشت «بنى اميّه» به مراتب بدتر از سرنوشت مردم عراق در حكومت «بنى عبّاس» شد تا آنجا كه مى نويسند: 90 نفر از سران بنى اميّه را در یک مجلس به قتل رساندند. بني عبّاس حتّى بر كودكان و مردگان بنی امیّه هم رحم نكردند و به نبش قبور حاكمانشان پرداختند و جنازه هاي «هشام بن عبدالملك»، «وليد بن عبدالملك» و «يزيد بن معاويه» را از قبر بيرون آورده و آتش زدند و هيچ كس از آنها سالم نماند مگر آنهائي كه به «اندلس» فرار كردند.