آرزو خواسته ای است که هنوز مطلوب آن محقق نشده، بنابراین انسان در آرزوهای طولانی انرژى مغز خود را در ساختن تصنّعى علل و عوامل نامعقول واقعيات مستهلك می نماید؛ در صورتى كه اين نيرو را می تواند در آرمان هاى بسيار مفيدتر و ضرورى تر به کار گیرد. ضمن اینکه آرزوی طولانی باعث فراموشی آخرت و لقاء پروردگار می شود و او را از حرکت در مسیر تکامل باز می دارد.

فطرت بهترین راهى است که ما را به مبدأ بزرگ هستى نزدیک می سازد. دانشمندان بر این باورند که هر انسانى از هر نژاد و طبقه اى اگر او را به حال خود واگذارند و تعلیمات خاصى نبیند؛ خود به خود متوجّه نیروى توانا و مقتدرى مى شود که بر تمام جهان حکومت مى کند. این همان نداى فطرت انسان ها است که در حوادث سخت زندگى بى اختیار یاد خدا را در ما زنده می کند.

در بین موجودات، فرشتگان عقل دارند بدون شهوت و غضب، حیوانات مجموعه اى از شهوت و غضبند و عقل ندارند، اما انسان مجموعه اى است از هر دو، و تنها موجودى است که از نیروهاى مختلف مادّى و معنوى، جسمانى و روحانى تشکیل شده، و استعداد تکامل و پیشروى نامحدود دارد؛ لذا بر سائر مخلوقات برتری دارد.

خداوند در قرآن مسلمانان را به تجهیر نیرو و سلاح فرمان داده و می فرماید: «در برابر دشمنان هر قدر توانایى دارید از نیرو و قدرت آماده سازید». در واقه آیه تمام قدرت هاى مادی و معنوی  را شامل مى شود که به نوعى در پیروزى بر دشمن اثر دارد. هم چنین در روایات کلمه «قُوَّة» دارای تفسیرهاى گوناگون و مفهوم گسترده ای است، چنانچه سیره معصومین(ع) نشان مى دهد آنها در نبرد از هیچ فرصتى غفلت نمى کردند. در تهیه سلاح و نفرات، تقویت روحیه سربازان، انتخاب محل اردوگاه، و انتخاب زمان مناسب براى حمله، و ...  .

در پشت پرده عالم اسباب، دست نیرومند دیگرى است که آن را طبق برنامه حساب شده اى اداره مى کند. درست است که انسان باید در زندگى تلاش و کوشش کند زیرا سعی و جهاد کلید حل بسیارى از مشکلات است؛ اما نباید مسبب الاسباب را فراموش کنیم. لذا ناکام‍یها، هشدارى براى همه است، تا در عالم اسباب گم نشوند و تنها بر نیروى شخصى خود تکیه نکنند.

مباحث سوره انفال عبارتند از: برخی مسائل مالى اسلام از جمله «انفال» و «غنائم»؛ صفات و امتیازات مؤمنان واقعى و داستان جنگ بدر؛ برخی از احکام جهاد؛ جریان هجرت پیامبر(ص) و شب «لَیْلَةُ الْمَبِیْتِ»؛ وضع مشرکان و خرافات آنها قبل از اسلام؛ چگونگى ضعف مسلمانان در آغاز کار و سپس تقویت آنها در پرتو اسلام؛ حکم خمس و چگونگى تقسیم آن؛ لزوم آمادگى براى جهاد؛ برترى نیروهاى معنوى مسلمانان بر دشمن؛ حکم اسیران جنگى؛ مسأله هجرت؛ راه شناخت منافقان؛ و برخی مسائل اخلاقى و اجتماعى.

تعبیر«نیرو» به خدا هرگز صحیح نیست، زیرا گاهى ممکن است با نیروهاى جهان طبیعت اشتباه شود و دانشمندان اسلامى کراراً تذکّر داده اند که براى تنزیه خداوند از هر نوع مشابهت به امور مادّى، باید از به کار بردن الفاظى که از آنها بوى«تجسّم» و «مادّى بودن»، استشمام مى شود خوددارى نمود، آری خداوند نیرو نیست، بلکه او بالاتر از مادّه و نیرو و انرژى بلکه آفریننده همه آنهاست.

خداوند در ارتباط با تجسم اعمال در قیامت می فرماید: «به یاد آورید روزى را که هر کس هر کار نیک و بدی را انجام داده حاضر مى بیند، در حالى که دوست مى دارد میان او و آن اعمال بد فاصله زمانى زیادى باشد خداوند شما را از [نافرمانى] خویش بر حذر مى دارد». بر اساس این آیه، اعمال نیک و بد انسان در قیامت، هر کدام در شکلى تجسم می یابد، گرچه برخی آن را به «جزای عمل» یا «نامه اعمال»، تفسیر کرده اند، ولی ظاهر آیه و اینکه گناهکار آرزو می کند میان او و عملش فاصله باشد، به حضور خود عمل دلالت دارد.