آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در بین موجودات، فرشتگان عقل دارند بدون شهوت و غضب، حیوانات مجموعه اى از شهوت و غضبند و عقل ندارند، اما انسان مجموعه اى است از هر دو، و تنها موجودى است که از نیروهاى مختلف مادّى و معنوى، جسمانى و روحانى تشکیل شده، و استعداد تکامل و پیشروى نامحدود دارد؛ لذا بر سائر مخلوقات برتری دارد.

پاسخ این سؤال چندان پیچیده نیست، زیرا مى دانیم: تنها موجودى که از نیروهاى مختلف، مادّى و معنوى، جسمانى و روحانى تشکیل شده، و در لابلاى تضادّها مى تواند پرورش پیدا کند، و استعداد تکامل و پیشروى نامحدود دارد، انسان است.
حدیث معروفى که از امیرالمؤمنین(علیه السلام) نقل شده، نیز شاهد روشنى بر این مدعا است مى فرماید: «خداوند خلق عالم را بر سه گونه آفرید: فرشتگان، حیوانات و انسان، فرشتگان عقل دارند بدون شهوت و غضب، حیوانات مجموعه اى از شهوت و غضبند و عقل ندارند، اما انسان مجموعه اى است از هر دو، تا کدامین غالب آید، اگر عقل او بر شهوتش غالب شود، از فرشتگان برتر است و اگر شهوتش بر عقلش چیره گردد، از حیوانات پست تر است». (1)
در اینجا یک سؤال باقى مى ماند و آن این که: آیا همه انسان ها از فرشتگان برترند؟ در حالى که گروهى بى ایمان، شرور و ستمگر هستند که از پست ترین خلق خدا محسوب مى شوند.
پاسخ این سؤال را در یک جمله مى توان خلاصه کرد و آن این که: آرى همه انسان ها برترند، اما بالقوّه و بالاستعداد، یعنى همگى این زمینه و شایستگى را دارند، حال اگر از آن استفاده نکنند، و سقوط نمایند، مربوط به خودشان است. (2)