علت راه ندادن شيعيان از سوي امام رضا(ع) اين بود كه آنها خود را شيعه حضرت علي(ع) مى‌دانستند؛ در حالى‌كه در بيشتر اعمالشان با امام مخالفت مى‌كردند و در بسيارى از فرايض و همچنین در حقّ برادران دينى‌شان كوتاهى مى‌كردند. اين بود كه امام رضا(ع) آنها را نه شيعه كه محبّ خود و دوستدار دوستانش و دشمن دشمنانش دانستند و پس از توبه كردنشان، آنها را مورد اكرام خود قرار دادند.

ما ادّعاى تشيّع را خيلى ساده حساب كرده‌ايم به طورى كه با توسّل، زيارت و دعا مى‌خواهيم خود را شيعه بدانيم. كسى نمى‌خواهد توسّل و زيارت را كم ارزش كند؛ ولى شيعه بودن، غير از اينها امور متعدّدى مانند: فداكارى، ايثار، معرفت، تقوا و... را هم شامل مى‌شود. تمام زندگى ما، خانه، بازار، ادارات، جشن‌ها، سفر، حضر و ... همه بايد بوى ولايت دهد.

مصادیق «شرّ» در قرآن و روايات عبارتند از: 1. بخل 2. افرادى كه تعقل نمى كنند. 3. پيشواى ظالمى كه گمراه شده و گمراه مى كند. 4. كسى كه از ترس شرّش اكرام شود. 5. ظالم 6. كسى كه عذرخواهی نمی پذیرد. 7. كسى كه از مردم مى ترسد ولی از خدا نمى ترسد. 8.كسى كه نسبت به مردم سوء ظن دارد و مردم هم به خاطر عملكرد بدش به او اعتماد ندارند و ...

در این که سجده ملائکه برای آدم(ع) از چه نوع سجده ای بوده (سجده برای خدا در برابر آدم، سجده برای آدم به خاطر خضوع و احترام چنین مخلوقی و...) اختلاف وجود دارد، اما مشخص است که چنین سجده ای سجده پرستش نبوده است.

«عبادت» و «عبوديّت» هر دو به معناى اظهار خضوع است؛ ولى به گفته راغب در مفردات، عبادت مفهوم عميق ترى دارد؛ و به معناى نهايت خضوع در مقابل كسى است كه نهايت انعام و اكرام را فرموده، يعنى خدا.

معاویه براى جلوگیرى از نفوذ معنوى اهل بیت رسول خدا(ص) با نشر فضایل امام علی(ع) مقابله کرد و بدین منظور از طرفی بر شیعیان آن امام سخت گرفت و از طرف دیگر به جعل فضایل برای خلفای گذشته مخصوصا عثمان پرداخت و جعل کنندگان چنین فضایل دروغینی را تکریم کرد و پاداش داد. به استانداران خود نامه می نوشت که در مقابل فضایل امام علی(ع) هر کسی همان فضایل را برای دیگر صحابه و خلفا نقل کند، مورد تکریم قرار گیرد.

عبوديّت اظهار آخرين درجه خضوع در برابر كسى است كه همه چيز از ناحيه اوست، و تنها كسى مى تواند «معبود» باشد كه نهايت انعام و اكرام را كرده است و او كسى جز خدا نيست.

شک نیست که سجده به معنى «پرستش» مخصوص خدا است؛ لذا فرشتگان براى آدم«سجده پرستش» نکردند، بلکه سجده براى خدا بود ولى به خاطر آفرینش چنین موجود شگرفى در مقابل او صورت گرفت. و یا این که سجده بر آدم کردند اما سجده «خضوع» نه پرستش.

قرآن در ترسیم چگونگی ورود مجرمان به بهشت می فرماید: «او را بگیرید و در غل و زنجیر کنید * سپس در آتش دوزخ وارد سازید». هم چنین در آیات متعددى تعبیر به «سوق» و راندن شده وجود دارد؛ «مجرمان را [همچون شتران تشنه کامى که به سوى آبگاه مى روند] به سوى جهنم مى رانیم». در حقیقت نه تنها «بهشت» و «دوزخ» کانون «مهر» و «قهر» خدا است، بلکه تشریفات ورود در هر یک از آنها نیز بیانگر همین معنى است.

عبد در لغت عرب، انسانى است که سر تا پا تعلق به مولای خود دارد، اراده اش تابع اراده او و خواستش تابع خواست اوست و در برابر او مالک چیزى نیست. وعبودیت، اظهار آخرین درجه خضوع در برابر معبود و اطاعت بی قید و شرط از اوست؛ به همین دلیل، تنها کسى مى تواند معبود باشد که نهایت انعام و اکرام را کرده باشد، و او کسى جز خدا نیست. عبودیت،هدف نهائى آفرینش بشر است، و نتیجه نهائیش نیز غرق شدن در اقیانوس رحمت خداوند است.

سوره علق اولین سوره ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. خداوند در آغاز سوره به پیغمبر اکرم(ص) دستور تلاوت مى دهد؛ آن گاه، از آفرینش انسان  و تکامل او سخن می گوید؛ سپس از انسان هاى ناسپاسى که على رغم این همه موهبت و اکرام الهى، راه طغیان را پیش مى گیرند، سخن به میان مى آورد و سرانجام، به مجازات دردناک کسانى که مانع هدایت مردم و اعمال نیک اند، اشاره مى کند و سوره را با دستور «سجده» و «تقرب» به درگاه پروردگار پایان مى دهد.