آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

معاویه براى جلوگیرى از نفوذ معنوى اهل بیت رسول خدا(ص) با نشر فضایل امام علی(ع) مقابله کرد و بدین منظور از طرفی بر شیعیان آن امام سخت گرفت و از طرف دیگر به جعل فضایل برای خلفای گذشته مخصوصا عثمان پرداخت و جعل کنندگان چنین فضایل دروغینی را تکریم کرد و پاداش داد. به استانداران خود نامه می نوشت که در مقابل فضایل امام علی(ع) هر کسی همان فضایل را برای دیگر صحابه و خلفا نقل کند، مورد تکریم قرار گیرد.

معاویه براى جلوگیرى از نفوذ معنوى اهل بیت رسول خدا(صلى الله علیه وآله) ـ و به ویژه امیرمؤمنان على(علیه السلام) ـ به مقابله با نشر فضایل آن حضرت(علیه السلام) پرداخت; از یک سو چنان بر شیعیان و علاقمندان آن حضرت سخت مى گرفت که کسى جرأت بیان فضایل مولا(علیه السلام) را پیدا نکند، و از سوى دیگر دستور داد، براى خلفاى گذشته، به ویژه عثمان به نقل (و جعل) فضایل بپردازند و براى ناقلان این فضایل جوایز فراوانى در نظر گرفت.
ابن ابى الحدید معتزلى در این باره مى نویسد: «معاویه به والیان شهرها نامه نوشت و طىّ بخش نامه اى به همه آنان ابلاغ کرد که: علاقمندان عثمان و آنان که فضایل و مناقبش را نقل مى کنند، از مقرّبان دستگاه حکومتى قرار داده و مورد اکرام و احترام ویژه قرار دهند و اگر کسى روایتى را در فضیلت وى نقل کرد، علاوه بر نام او، نام پدر و خویشاوندانش را بنویسید، تا به همه آنان جایزه و پاداش دهم!
این بخش نامه اجرا شد و در نتیجه جوایز و پاداش هاى فراوانى میان مردم سرازیر گردید و چند سالى به همین منوال گذشت، تا آن که بار دیگر نوشت: «احادیث در فضایل و مناقب عثمان فراوان شد! از این پس از مردم بخواهید تا در فضایل دیگر صحابه ـ به ویژه آن دو خلیفه ـ به نقل حدیث بپردازند و در برابر هر حدیثى که در فضیلت على(علیه السلام) نقل شده است، بانقل همان فضایل براى دیگر صحابه به مقابله با فضایل على(علیه السلام) بپردازند!».
ابن ابى الحدید مى افزاید: «معاویه چنان بر شیعیان على(علیه السلام) سخت گرفت که اگر مردى از شیعیان امیرمؤمنان(علیه السلام) مى خواست حدیثى را درباره آن حضرت و یا از آن حضرت براى افراد مورد اعتماد نقل کند، از او پیمان هاى مؤکّد مى گرفت و او را سوگند مى داد که این ماجرا را پنهان نگه دارد، سپس حدیث را براى وى مى گفت.
این سخت گیرى ها و آن بذل و بخشش هاى معاویه جهت نشر فضایل خُلفا ـ به ویژه عثمان ـ سبب شد که احادیث دروغین فراوان شود و هر کس براى کسب متاع دنیا حدیثى در فضیلت افراد مورد نظر معاویه نقل کند».(1)
این دانشمند بزرگ اهل سنّت در جاى دیگر از کتابش مى نویسد:
«بنى امیّه از آشکار شدن فضایل على(علیه السلام) جلوگیرى کردند، و هر کس روایتى را دراین باره نقل مى کرد، مجازات مى کردند; تا آنجا که اگر کسى مى خواست روایتى را از آن حضرت ـ حتّى روایتى که مربوط به فضیلت وى نبود، بلکه درباره احکام دینى بود ـ نقل کند، جرأت نداشت، نام آن حضرت را ببرد، بلکه مى گفت: «عن ابى زینب» یعنى ابوزینب چنین گفته است!».(2)
داستان جعل فضایل براى خلفاى گذشته و حتّى براى خود معاویه و بیان آن در منبرها و مکتب خانه ها را مرحوم طبرسى نیز در احتجاج نقل مى کند.(3)
ابن ابى الحدید از یکى از بزرگان علم حدیث نقل مى کند که: «بیشترین احادیث جعلى و دروغین در فضایل صحابه، در عصر حاکمیّت بنى امیّه ساخته و ترویج شد; هدف حدیث سازان این بود که با کوبیدن بنى هاشم به حاکمان بنى امیّه نزدیک شوند (و به مال و مقام دست یابند)».(4)
دستگاه خلافت معاویه به این مقدار نیز اکتفا نکرد، بلکه به یکى از حدیث سازان، مقدار فراوانى پول داد، تا شأن نزول برخى از آیات را به نفع دشمنان امیرمؤمنان(علیه السلام) و به ضرر آن حضرت تحریف کند!
معروف است معاویه مبلغ چهارصد هزار درهم به «سمرة بن جندب» (یکى از حدیث سازان) داد، تا اعلام کند که این دو آیه درباره على(علیه السلام) نازل شده است:
«وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یُعْجِبُکَ قَوْلُهُ فِى الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَیُشْهِدُ اللهَ عَلَى مَا فِى قَلْبِهِ وَهُوَ أَلَدُّ الْخِصَامِ* وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِى الارْضِ لِیُفْسِدَ فِیهَا وَیُهْلِکَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللهُ لاَ یُحِبُّ الْفَسَادَ»(5)؛ (و از مردم کسانى هستند که گفتار آنان در زندگى دنیا مایه اعجاب تو مى شود، و خدا را بر آنچه در دل دارند، گواه مى گیرند، در حالى که آنان سرسخت ترین دشمنانند. آنان هنگامى که روى بر مى گردانند (و از نزد تو خارج مى شوند) در راه فساد در زمین مى کوشند و زراعت ها و چهارپایان را نابود مى سازند; (با این که مى دانند) خدا فساد را دوست نمى دارد.)(6)
در حالى که این آیه مطابق سخن مفسّران درباره «اخنس بن شریق» منافق نازل شده است، که در عصر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) دست به جنایاتى زد.(7)
وى همچنین اعلام کرد آیه 207 سوره بقره که مى فرماید: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ»؛ (برخى از مردم جان خویش را به خاطر خشنودى خدا مى فروشند). در وصف ابن ملجم (قاتل امیرمؤمنان(علیه السلام)) نازل شده است، (در حالى که این آیه درباره على(علیه السلام) در ماجراى لیلة المبیت نازل شده بود).(8)
تمام این تلاش ها براى آن بود که خطّ فضیلت علوى مورد تردید مسلمانان قرار گیرد، و بغض و کینه جانشین آن شود تا در پناه آن، معاویه خطّ سیاه اموى را که از سرچشمه جاهلى سیراب مى شد، ترویج کند و به اهداف دنیاطلبانه خویش برسد.(9)