منظور از «حافظ» و «حفيظ» در مورد پروردگار اين است كه حفظ و مراقبت خداوند شامل تمامى موجودات مادى و معنوى، آسمان و زمين، اعمال بندگان، كتب آسمانى و شرايع، پيامبران و امامان معصوم و حفظ هرگونه عهد نسبت به بندگانش مى شود. اگر حفظ الهى نبود هيچ موجودى در پهنه زمين و آسمان نمي توانست به حيات خود ادامه دهد. بنابراين حافظ بودنِ خداوند به معناي وسيع كلمه هم از طريق علم و قدرت او تحقق مى يابد و هم به وسيله فرشتگانى كه جهت انجام اين برنامه ها مأموريت مخصوص دارند.

«قَيُّوم» صيغه مبالغه از ماده «قيام» است و قيام به معنى ايستادن، يا تصميم‌ گيرى است. كاربرد اين واژه در مورد خداوند به معنى این است كه اهتمام زیادی به امور مربوط به مخلوقات و ارزاق و عمر و حيات و مرگ آنها دارد و آنچه مورد نياز آنها است در اختيارشان قرار مى دهد. بعضى نيز آن را به معنى قائم بالذات و مقوّم موجودات ديگر تفسير كرده اند كه با معنى قبل تفاوتى ندارد.

شهردار دیلمى، حافظ و حدیث شناس و فهیم و آشنا به ادب و مردى ظریف و نرم خو و اهلِ مسجد بود و مانند پدرش، عمر خود را در کار نگارش و شنیدن و جستجوى حدیث سپرى کرد. او در سال 483 هـ متولد شد و در سال 558 از دنیا رفت.

آيات زيادى در قرآن تقوى و اهميت آن را مورد بررسى قرار داده است. قرآن تقوى را زمينه پذيرش هدايت و متّقين را شايسته آن مى داند و آن را زمينه مصاحبت با خودش معرفى مى نمايد. تقوى را موجب ازدياد بركات ارضى و سماوى و عامل مؤثر در بهبود اقتصاد می داند. تقوی را برای عبور از صراط بهترین توشه دانسته و می گوید: ارزش انسان به تقوای اوست و وارثان بهشت اهل تقوی هستند و... .

آيات زيادى در قرآن تقوى و اهميت آن را مورد بررسى قرار داده است. قرآن تقوى را زمينه پذيرش هدايت و متّقين را شايسته آن مى داند و آن را زمينه مصاحبت با خودش معرفى مى نمايد. تقوى را موجب ازدياد بركات ارضى و سماوى و عامل مؤثر در بهبود اقتصاد می داند. تقوی را برای عبور از صراط بهترین توشه دانسته و می گوید: ارزش انسان به تقوای اوست و وارثان بهشت اهل تقوی هستند و... .

وى یکى از علماى بزرگ حدیث و فقه شافعى و تاریخ نگار بزرگ و معتبر اهل سنت به شمار مى رود. اهل سنت از او به عنوان «حافظ» و «شیخ الاسلام» در حدیث یاد مى کنند. او در ردیف پنج نفر اوّل حافظان بزرگ حدیث نبوی و تاریخ اسلام قرار دارد. نام او «على بن محمد عسقلانى» مى باشد که به «ابن حَجَر» لقب و شهرت یافته است. وى در قاهره به دنیا آمده در دوازده سالگى که در مکه بود کلّ قرآن را حفظ کرد. سپس به تعلیم و حفظ حدیث، فقه و تاریخ پرداخت. او خطیب مساجد جامع مهم مصر و قاضى القضاه آن دیار بود و به کار کتابدارى نیز مى پرداخت.

او در عقاید، گرایش اشعرى داشته و سلفى مسلک بود و درفقه به روش فقه شافعى فتوا می داد و در هر ماه به طور متوسط سیصد فتوا صادر مى کرد؛ از این رو، به زیاد فتوادادن (کثیر الافتاء) شهرت یافته است. گفته اند که به دلیل زیادى افتاء، فتواهاى اشتباه صادر کرده است. «ابن حجر» نظرات ویژه اى درباره تشیّع دارد؛ او مى گوید تشیّع بدعت است و حدیث راوی شیعه پذیرفته نیست، زیرا که بدعت، کفر به شمار مى رود. او علاوه بر شیعه، دشمن سر سخت حنفیان نیز بوده است. همچنین نظرات ویژه اى درباره عدالت مطلق صحابه دارد.

حدیث مدینة العلم دلالت دارد بر: 1- اعلمیت امام على(ع) و افضلیت آن حضرت. 2- از آنجا که امام على(ع) دروازه علم پیامبر(ص) است پس آنچه نزد امام على(ع) است هرگز اشتباه نیست و در نتیجه آن حضرت از مقام عصمت برخوردار است. 3- هر کس مى خواهد به علوم پیامبر(ص) برسد، واسطه اش امام على(ع) است. 4 ـ امام على(ع) حافظ علوم رسول خدا(ص) است. 5 ـ بر هر مسلمانى واجب است که به علم امام على(ع) رجوع کند؛ زیرا او باب شهر علم پیامبر(ص) است. و قرآن مى فرماید: «وَأْتُوا الْبُیُوتَ مِنْ أَبْوابِها».

 ذهبى او را به حافظ، صادق و يکى از پيشوايان توصيف کرده و از ابن معين نقل نموده: شريک راستگوى مورد اطمينانى است. و از عيسى بن يونس نقل نموده: امروز رجل و مرد امت، شريک است. به احاديث شريک، مسلم و نويسندگان سنن اربعه استدلال کرده اند. مى توان رواياتى را که وى از زياد بن علاقه، عمار دهنى، هشام بن عروة، يعلى بن عطا، عبدالملک بن عمير، عمارة بن قعقاع، عبداللّه بن شبرمه نقل کرده را در کتاب هاى اين نويسندگان مشاهده کرد. وى سال 95 متولد و سال 178 در کوفه از دنيا رفت.

وى استاد بخارى، در صحیح است ذهبى گفته: فضل بن دکین حافظ و حجت بوده و تنها عیبش تشیع است. نویسندگان صحاح سته به احادیث او استدلال نموده اند، بخارى بدون واسطه، و مسلم با واسطه، از او حدیث نقل کرده اند. ابن سعد گفته: او فردى موثق، مورد اطمینان، آگاه به احادیثِ بسیار و حجت بوده است.

ابوحفص، عمر بن احمد بن عثمان بن شاهین بغدادى، واعظ، حافظ و مفسّر، در سال 277 چشم به جهان گشود. وى پیشوایى سترگ و ثقه اى مشهور بود که در سنّت نبوى و موضوعاتى دیگر، تألیفات مفیدى دارد. وى به گردآورى و نگارش کتبى که پیش از وى به نگارش درنیامده بود، پرداخت و در ذى حجّه سال 385 از دنیا رفت.