تکفیر شیعه بخاطر اعتقاد به بداء!

چرا مخالفان شیعه بخاطر اعتقاد به «بداء» شیعیان را نکوهش کرده و به کفر متّهم می کنند؟

مخالفین شیعه به خاطر درک و تصور نادرستی که از عقیده «بداء» نزد شیعه دارند و آنرا برگرفته از افکار یهود و موجب تغییر در علم الهی و نسبت دادن جهل به خدا دانسته اند، شیعه را متهم به کفر می کنند. در حالیکه بداء به معنای جهل و ناآگاهی در خداوند راه ندارد، و طبق روایات شیعه از هر کس که چنین سخنی را بگوید باید تبرّی جست.
بداء در عقیده شیعه به این معنی است که خداوند بر اساس وضعیت موجود یک انسان، برای او تقدیری در لوح تقدیرات ثبت می کند. پس از مدتی این شخص کارهای نیکی مثل صله رحم و کمک به فقرا انجام می دهد. در نتیجه، خداوند تقدیر قبلی وی را عوض کرده، تقدیر جدیدی را برای او ثبت می کند. این تغییر در تقدیر، «بداء» نام دارد. منابع اهل سنت حاوی مواردی از تقریر معنای مورد قبول شیعه از بداء است.

قدرت مطلق خداوند و پارادوکس سنگ!

آیا خداوند می‌تواند سنگی را خلق کند که قادر به بلند کردن آن نباشد؟

اراده خداوند به امور محال که ذاتا ناشدنی هستند تعلق نمی گیرد. خلق نشدن چنین پدیده هایی نه از محدودیت قدرت خداوند که از محال بودن پدید آمدن خود آنهاست. خداوند خالق چنین سنگی و محیط و مسلط بر آن است و لازمه اینکه عاجز از حرکت دادنش باشد این است که در عین محیط بودنش، بر آن محیط بر آن نباشد و این اجتماع نقیضین است، که در فلسفه و علوم عقلی ثابت شده امری محال و ناشدنی است.

عجز انسان از شکر خداوند

چرا قرآن مى فرماید که شکر گزاران واقعى کم اند؟

شکر به سه شعبه تقسیم می شود؛ 1- شکر قلب: یعنى اندیشه درباره نعمت، 2- شکر زبان: یعنى ثنا گفتن بر منعم، 3- شکر سایر اعضا: که همان قدردانى و پاسخگوئى در برابر نعمت است. بر اساس آیات قرآن، شکر بیشتر از مقوله عمل است، به همین دلیل، قرآن شکرگزاران واقعى را اندک می شمارد، زیرا یکى از راه های شکر الهى، همان اظهار عجز از اداى شکر اوست، از سوی دیگر، نعمت هاى الهی به قدری زیاد است که قابل شمارش نیست و همین که انسان در مقام شکر بر مى آید، خود نعمت تازه اى است که نیاز به شکرگزاری مجدّد دارد.

اعتراف ابوبکر به عجز از اقامه سنّت رسول خدا(ص)

ابوبکر درباه عدم توانایى در عمل به سنت پیامبر(صلى الله علیه وآله) چه اعترافى دارد؟

ابوبکر ناتوانی خود را در عمل به سنت پیامبر(ص) این چنین بیان می کند؛ به خدا سوگند من بهترین شما نیستم و از خلافت کراهت داشتم و دوست دارم کسى از شما مرا کفایت کند. اگر بخواهید مرا براساس سنّت پیامبرتان(ص) بازخواست کنید، طاقت ندارم، زیرا او از شر شیطان در امان بود و از آسمان بر او وحى نازل مى شد و من شیطانى دارم که مرا فریب مى دهد، پس هنگام غضب از من دور شوید. همانا مراقب من باشید، پس اگر در راه راست بودم کمکم کنید و اگر کج رفتم کجى مرا زایل کنید.

دستور به «انفاق» قبل از درخواست نيازمند

در اسلام چگونه بر خير رساندن، قبل از درخواست نيازمند اشاره شده است؟

در تعالیم اسلامی سفارش شده که قبل از اظهار عجز و ناتوانی دیگران به آنها کمک کنید و آن را یکی از نشانه های ایمان شمرده اند، قرآن یکی از صفات مؤمنين را شتاب كردن بسوی خيرات می داند «أُوْلَئِكَ يُسَارِعُونَ فِى الْخَيْرَاتِ وَ هُمْ لَهَا سَابِقُونَ»، در جاى ديگر نيز مى فرمايد: «با انجام كارهاى نيك به سوى مغفرت و آمرزش پروردگارتان بشتابید». در روايتى آمده است: «نيكوئى كردن بدون درخواست و عطا كردن پيش از درخواست، از بزرگترين كرامتها است».

منظور از «صفات جمال» و «صفات جلال» خداوند؟

منظور از «صفات جمال» و «صفات جلال» خداوند چیست؟

منظور از صفات «جمال» صفاتى است که براى خداوند ثابت است، مانند علم و قدرت و ازلیّت و ابدیّت و لذا آن را صفات «ثبوتیه» نیز مى نامند. منظور از صفات «جلال» صفاتى است که از خدا نفى مى شود، مانند جهل و عجز و جسمانیت و مانند آن،  لذا آن را صفات «سلبیه» نیز مى نامند.

عجز انسان از درک حقیقت ذات و صفات الهی

چرا انسانها از درک و شناخت خداوند ناتوان هستند؟

امام علی(ع)، در خطبه اول نهج البلاغه در توصیف خداوند به این نکته اشاره می نماید که فکر ما بلکه تمام هستى ما محدود است و جز اشیاى محدود را درک نمى کند. حال آن که ذات خدا از هر نظر نامحدود و صفات بى پایانش از ازل تا ابد را گرفته، نه حدّى دارد نه توصیف قابل درکى و نه آغاز و نه پایانی، نه تنها ذات او که صفات او نیز نامحدود است؛ با این حال نمی توان حقیقت ذات و صفات الهی را دریافت.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):

جِهادُ الْکَبيرِ والصَّغيرِ والضَّعيفِ والْمَرأَةِ الْحَجُّ والْعُمْرَةُ.

جهاد بزرگ و کوچک، زنان و افراد ناتوان حج و عمره است.

سنن نسائى: 5/114