سوره «اعراف» از سوره های مکی است و و تلاوت آن فضيلت بسيار دارد؛ کسی که این سوره را در روز جمعه تلاوت کند بدون حساب وارد بهشت می شود. کسی که این سوره را در ماه یک بار تلاوت کند در قیامت ترس و حُزنی نخواهد داشت. البته به صرف تلاوت اين سوره و بدون عمل به محتواى آن، كسى بدون حساب وارد بهشت نمى شود، بلكه تلاوت و پس از آن تفكّر در مضامين و محتواى آيات و سپس عمل به آيات آن سوره ضرورت دارد.

امام علی(ع) در بیان اهداف بعثت پیامبر(ص) می فرماید: «او را براى بیان حجت هاى لازم، پيروزى آشكار حق بر باطل و روشن ساختن راه حق فرستاد، او رسالت خود را آشكارا ابلاغ كرد، و انسان ها را بر مسير حقّ قرار داد؛ در حالى كه راه پيشرفت را به آنها نشان داده بود، پرچم هاى هدايت را برافراشت و نشانه هاى روشن را برپا ساخت، ريسمان هاى [خيمه] اسلام را محكم نمود و دستگيره هاى ايمان را استوار ساخت».

هر کس سوره جمعه را بخواند، خداوند به تعداد کسانى که در نماز جمعه شرکت مى کنند و کسانى که شرکت نمى کنند، در تمام بلاد مسلمین، به او ده حسنه مى بخشد و اگر در شب جمعه یا ظهر جمعه بخواند، گوئى عمل رسول اللّه(ص) را انجام داده، و پاداش و ثوابش بر خدا بهشت است.

کسى که سوره منافقون را بخواند از هرگونه نفاق پاک مى شود؛ و اگر در شب جمعه و نماز ظهر جمعه آن را بخواند گوئى عمل رسول خدا را انجام داده و جزا و پاداشش بر خدا بهشت است.
 

کسى که سوره بنى اسرائیل (اسراء) را هر شب جمعه بخواند، از دنیا نخواهد رفت تا این که قائم(عج) را درک کند و از یارانش خواهد بود؛ و نیز اجر فراوانی نقل شده برای کسى که این سوره را بخواند و به هنگامى که به توصیه هاى خداوند در ارتباط با پدر و مادر در این سوره مى رسد، عواطف او تحریک گردد و احساس محبت بیشتر نسبت به پدر و مادر کند.

«امام» بر وزن «كتاب» به هر چيز كه انسان به آن توجه كند و مقصود او واقع شود گفته مى شود. گاه گفته مى شود: امام جمعه، امام جماعت، امام هدايت و گاه گفته مى شود امام ظلالت. «مقاييس اللغة» آن را به معنى اصل و مرجع و جماعت و دين دانسته، و امام را به كسى اطلاق کرده که به او اقتدا شود و در كارها پيشوا باشد. در «لسان العرب» امام به معنای پيشوا، معلم، ريسمانى كه بناها به هنگام بناى ساختمان از آن براى نظم كار استفاده مى كنند، و جاده و قسمت پيش رو و مانند آن گفته شده است.

در یکى از سال ها که مردم مدینه گرفتار خشکسالى بودند کاروانى که مواد غذائى همراه داشت در روز جمعه به مدینه آمد. پیامبر(ص) در آن هنگام مشغول خطبه نماز جمعه بود. مردم خطبه را رها کرده و به سوى بازار شتافتند و تنها دوازده مرد و یک زن در مسجد باقى ماندند. آيه نازل شد و آنها را سخت مذمت كرد.

«فَجْر»، به معنى شکافتن وسیع است و از آنجا که نور صبح تاریکى شب را مى شکافد، از آن تعبیر به «فجر» شده است. بعضى «فجر» را در این آیه، به معنى مطلق آن یعنى «سپیده صبح» گرفته و بعضى آن را به معنى «فجر آغاز محرّم» که آغاز سال جدید است و بعضى به «فجر روز عید قربان»، و بالاخره، بعضى به صبحگاهان ماه مبارک رمضان و یا «فجر صبح جمعه» تفسیر کرده اند. ولى، آیه مفهوم وسیعى دارد که همه اینها را شامل مى شود، هر چند بعضى از مصداق هاى آن از بعضى دیگر روشن تر و پراهمیت تر است.

پیامبر(ص) اهمیت زیادی برای سوره«ق» قائل بود و آن را در هر روز «عید» و «جمعه» تلاوت مى کرد. تلاوت این سوره مشکلات و سکرات مرگ را بر انسان آسان مى سازد و هر کس این سوره را در نمازهاى فریضه و نافله بخواند، خداوند روزى او را گسترده مى کند، نامه اعمالش را به دست راستش مى دهد، و حساب او را در قیامت آسان مى سازد.

این سوره بر دو محور اصلى دور مى زند: نخست، توجه به توحید و صفات خدا و هدف از بعثت پیامبر اسلام(ص) و مسأله معاد؛ و دیگرى برنامه سازنده نماز جمعه و بعضى از خصوصیات این عبادت بزرگ.