آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علي(ع) در خطبه 160 «نهج البلاغه»، به زندگی زاهدانه حضرت موسی(ع) اشاره کرده، می فرماید: «به خدا سوگند! موسى(ع) غير از قرص نانى كه بخورد از خدا نخواست؛ زيرا وى [از زمانى كه از مصر فرار كرد و به سوى مدين آمد] از گياهان زمين تغذيه مى كرد تا آنجا كه بر اثر لاغرىِ شديد و تحليل رفتن گوشتِ بدن او، رنگ سبز گياه از پشت پرده شكمش آشكار بود». درست است كه موسى(ع) در اين شرايطِ فوق العادّه به حكمِ اجبار و به طور طبيعى، بسيار در مضيقه بود، ولى مهمّ اين است كه تنها به مقدار رفعِ ضرورت از خداى خود تقاضا كرد و اين، دليل روشنى بر زندگى زاهدانه او است.

امام علي(عليه السلام) در خطبه 160 «نهج البلاغه» بعد از بحث كوتاهى كه درباره زندگى زاهدانه پيامبر اسلام(صلى الله عليه و آله) در مقام الگو و اسوه مؤمنان بيان می نماید، به زندگى زاهدانه یکی ديگر از پيامبران الهى اشاره مى كند تا روشن شود اين يك برنامه همگانى در زندگى رسولان الهى بوده است و همه آنها از اين نظر براى امّت هاى خود الگو و اسوه بوده اند. امام(ع) مى فرمايد: (اگر بخواهى نفر دوّم يعنى موساى كليم [كه درود خدا بر او باد] را به تو معرفى مى كنم، در آنجا كه عرضه داشت: پروردگارا! به آنچه به من از نيكى عطا كنى نيازمندم)؛ «وَ إِنْ شِئْتَ ثَنَّيْتُ بِمُوسَى كَلِيمِ اللهِ (عليه السلام) حَيْثُ يَقُولُ: «رَبِّ إِنِّى لِمَا أَنزَلْتَ إِلَىَّ مِنْ خَيْر فَقِيرٌ»».
سپس امام(عليه السلام) به تفسير جمله يادشده كه آيه اى است از سوره «قصص» و از زبان حضرت موسى(عليه السلام) به هنگام ورود به دروازه مدين نقل شده، مى پردازد و مى فرمايد: (به خدا سوگند! موسى(عليه السلام) غير از قرص نانى كه بخورد از خدا نخواست؛ زيرا وى [از زمانى كه از مصر فرار كرد و به سوى مدين آمد] از گياهان زمين تغذيه مى كرد تا آنجا كه بر اثر لاغرى شديد و تحليل رفتن گوشتِ بدن او، رنگ سبز گياه از پشت پرده شكمش آشكار بود)؛ «وَ اللهِ، مَا سَأَلَهُ إِلَّا خُبْزاً يَأْكُلُهُ، لاَنَّهُ كَانَ يَأْكُلُ بَقْلَةَ الْأَرْضِ، وَ لَقَدْ كَانَتْ خُضْرَةُ الْبَقْلِ تُرَى مِنْ شَفِيفِ(1) صِفَاقِ(2) بَطْنِهِ، لِهُزَالِهِ(3) وَ تَشَذُّبِ(4) لَحْمِهِ».
هنگامى كه موسى(عليه السلام) براى حمايت و دفاع از يكى از قوم بنى اسرائيل در برابر فرعونيان، يكى از آنها را كشت و همه جا در تعقيب او بودند از مصر فرار كرد و به سوى شام و شهر مدين آمد؛ در حالى كه هيچ گونه وسيله سفر با خود نداشت و چون دست گدايى در برابر كسى دراز نمى كرد به ناچار از گياهان بيابان مى خورد. در اين مدّت، موسى(ع) سخت نحيف و لاغر شد؛ زيرا فاصله، نسبتاً طولانى بود و او با پاى پياده از كشورى به كشور ديگر مى آمد. كار او به جايى رسيد كه رنگ سبز گياهان از پشت پرده شكمش كم كم نمايان شد. او در اين حال از خداوند تنها غذايى ساده كه گرسنگى اش را برطرف كند تمنّا كرد؛ در حالى كه مى توانست از او زندگانى پر زرق و برق و سفره هاى رنگين بخواهد.
درست است كه موسى(عليه السلام) در اين شرايطِ فوق العادّه به حكمِ اجبار و به طور طبيعى، بسيار در مضيقه بود، ولى مهمّ اين است كه تنها به مقدار رفع ضرورت از خداى خود تقاضا كرد و اين، دليل روشنى بر زندگى زاهدانه او است.(5)