وجود شاهد، ناظر و مراقب و همچنین حد و مرز و اندازه، لازمه هر نظام تربیتی و اجتماعی است که بدون آن رشد و کمال و تربیت افراد و اجرای عدالت و قانون و ارائه سایر خدمات در جامعه غیر ممکن خواهد بود. بدیهی است که همین قاعده و ضرورت در خصوص دین و برنامه های آن نیز وجود دارد. لذا وجود عوامل تشویق و تنبیه و خوف و رجاء در دین امری لازم و ضروری است، و رسالت دین چیزی جز تربیت و تعالی انسان و رشد و کمال او نمی باشد، لذا به هیچ وجه در دین آرامش مطلق و بی قاعده، یا اضطراب و دلواپسی مطلق و بی اساس وجود ندارد.

اگر انسان از نظارت خدا فارغ بوده و از جزای اعمالش ترسی نداشته باشد، به هیچ قانونی پایبند نخواهد بود تا آرامشی برای نوع بشر باقی بماند! باید مجموعه دین را بطور جامع دید و اینکه فقط بعد نظارتی - تنبیهی و برخی محدودیتهای دین را ببینیم، امری دور از منطق، جاهلانه و غرض ورزانه است.

«شفاعت» نه تشويق به گناه است و نه چراغ سبز براى معاصى و نه چيزى شبيه پارتى بازى؛ بلكه يك مسأله مهم تربيتى است كه داراي آثار سازنده اي مانند ايجاد اميد و مبارزه با روح يأس می باشد. شخصی که این امید در او زنده شود درصدد برقراري رابطه اى معنوى با اولياء الله برخواهد آمد تا مشمول شفاعت آنها شود؛ و با توجه به اینکه شفاعت فقط با اجازه خداوند صورت می پذیرد، كسى كه اميد به شفاعت دارد، تلاش می کند محبوب خدا باشد تا اين اذن و اجازه برايش فراهم شده و از جرگه کسانی که مشمول شفاعت نمی شوند خارج شود.

قرآن در چند سوره همه منکران را تشویق و تحریک به مقابله به مثل نموده است، از جمله: 1- سوره اسراء آیه 88. 2- سوره هود  آیات 13 و 14. 3- سوره یونس  آیه 38. 4- سوره بقره آیه 23. در سوره 88 اسراء  آمده است: «بگو اگر تمام جن و انس اجتماع کنند تا کتابى همانند قرآن بیاورند، نمى توانند، اگر چه نهایت همفکرى و همکارى را به خرج دهند».

خداوند متعال هیچ نیازى به عبادت ما ندارد و گناهان ما هیچ ضررى به او نمى زند؛ ولى از آنجا که اراده کرده ما را تربیت کند و به سوى تکامل رهنمون نماید، بدین جهت برنامه‏ هاى تربیتى انبیاء را براى ما فرستاده و بهشت و جهنّم را ضامن اجراء این برنامه‏ هاى سعادت آفرین قرار داده است. پاداش، مردم را به سوى تعلیم و تربیت تشویق مى کند؛ و کیفر، آنها را از مسیرهاى خلاف تعلیم و تربیت باز مى دارد و اگر این دو نیرو نباشد تعلیم و تربیت امکان‏پذیر نیست.

بطور كلّى مى توان گفت وظايف عمده و اصلى يك مدير عبارت است از: تصميم گيرى، برنامه ريزى، سازماندهى، هماهنگى و كنترل، ايجاد انگيزه و ابتكار، چاره جوئى و پيشگيرى، بررسى و ارزيابى عوامل پيروزى و ناكامى، جمع آورى اطّلاعات و آمار لازم، جذب نيروهاى صالح، و تشويق و توبيخ، از مهم ترین وظایف مدیر می باشد.،.

اصلِ استفاده از سلاحِ تهديد براي اجبار مردم به جهاد كار صحيحي است و حكومت اسلامى چنين حقي دارد؛ ولى اين كار تَبَعات زيادى دارد كه احياناً به خلاف شرع منجر مى شود كه نمونه آن، كار «حَجّاج» بود كه گناهكار و بى گناه را از دم شمشير گذراند. علاوه بر اين، این کار بذر بدبينى را نسبت به قوانين الهى و احكام اسلام در دلها مى پاشد و سبب ارتداد و پشت كردن آنها به اسلام و قرآن مي شود.

خداوند در ارتباط با چگونگی ارائه اعمال می فرماید: «در آن هنگام که نامه هاى اعمال گشوده شود». در حقیقت گشوده شدن نامه هاى اعمال در قیامت، در برابر چشم صاحبان آنها و دیگران گشوده خواهد شد؛ که خود تشویقى است براى نیکوکاران و مجازاتى است براى بدکاران. سپس می فرماید: «و در آن زمان که پرده از روى آسمان بر گرفته شود». در واقع قیامت روزی است که پرده از آسمان برداشته شده، و حقایق اشیاء در آن روز آشکار گردیده و اعمال انسان به صورت هاى مناسب آن در نزد او مجسم مى گردد.

خداوند در سوره هود، مردم را به شقى و سعید تقسیم کرده است. برخی مفسران از آن برداشت جبر کرده اند، درحالیکه طبق آیات در آن روز گروهى در پرتو اعمالشان سعادتمند و گروهى به خاطر اعمالشان شقاوتمندند و خدا مى داند چه کسانى به اراده و به خواست خود در طریق سعادت گام مى نهند و چه گروهى با اراده خود در مسیر شقاوت گام مى نهند. بر طبق عقیده جبریون، تعلیم و تربیت لغو خواهد بود و آمدن پیامبران و نزول کتب آسمانى، تشویق و توبیخ، مؤاخذه و پاداش، همگى ظالمانه محسوب مى گردند.

اوصاف منافقان در آيه 67 سوره توبه، چنين آمده: مردم را به منکرات تشويق و از نيکى ها باز مى دارند، بخيل اند و به محرومان کمک نمي کنند، براي اغراض شوم اموال فراوانى خرج کرده، اما براى خدا چنين کارى نمى کنند، آنها خدا را فراموش کرده اند، خدا نيز آنها را از توفيقات و مواهب خود فراموش نموده، منافقان فاسقند و بيرون از دائره اطاعت فرمان خدا هستند.