هنگام بروز حوادثِ سخت، گروهى با مأيوس شدنِ ناگهاني از همه چيز، مانع مهمّى بر سر راه فعّاليت هاى آينده خود ايجاد مي كنند. در اين ميان امام(ع) در خطبه 100 به دو راهكار اساسي اشاره مي كند كه مي تواند اين حالت منفى را برطرف سازد: 1. بايستي از كارهاى شتاب زده و دلبستگى به آنچه مقدّمات آن فراهم نشده پرهیز کرد. 2. نبايد از شكست هاى مقطعى و موردى مأيوس شد؛ چراكه با همين تجربه هاى شكست، مي توان پل پيروزى را ساخت. علاوه بر اين، گاه الطاف خفيّه الهى شامل حال انسان شده، وسايل پيروزى را آماده مى سازد.

برای مقابله با «ناامیدی» و «یأس» از «مغفرت الهی» چندین عامل مؤثّر وجود دارند که مهمترین آنها عبارتند از: 1- توجّه به رحمت و مغفرت الهی: این گونه از تأمل و تفکر، جایگاه الطاف پنهان و پیدای ذات مقدس الهی را برای آدمی روشن می کند و شایسته نبودن یأس از درگاهش را برجسته تر می نماید و گشوده بودن در توبه و استغفار را نوید می دهد. 2- به تاخیر نیانداختن توبه و استغفار: لازم است آدمی بعد از معصیت به سرعت از آن توبه کند و با ابراز پشیمانی از آن عمل ناشایست، خواستار رحمت و مغفرت الهی باشد. این توبه باید بازگشتی حقیقی و از اعماق جان آدمی به سوی خداوند باشد نه صرفا لقلقه زبان. 3- جبران مافات بعداز توبه: آدمی باید تا آنجا كه در توان دارد، آثار سوء گناهان گذشته را از درون و برون وجود خويش برچيند و اگر حقوق از دست رفته اى در این میان قابل جبران است، جبران نمايد. 4- مداومت بر توبه و عمل صالح: استقرار در مسیر توبه ملزوماتی دارد که یکی از مهم ترین آنها «مداومت» بر اعمال صالح و خداپسندانه و پرکاری و عمل گرایی مثبت در مسیر سازندگی روح و خدمت به خلق است. 5- الگوگیری از صبر و خستگی ناپذیری انبیاء و اولیاء و مردان الهی: مطالعه و اندیشیدن در زندگی سراسر صبر و توکّل انبیاء و اولیای الهی، تحمّل مسیر بازگشت به آغوش رحمت الهی را بسیار آسان می نماید.

«عجله»، آثار ويرانگرى در زندگى فردى و اجتماعى انسان ها دارد. خسارت هايى كه از اين طريق، دامان انسان را مى گيرد فوق العاده زياد است. از جمله اين كه نيروها را به هدر مى دهد و مانع رسيدن به مقصد مى شود، حالت يأس و نوميدى به او دست مى دهد و اى بسا نسبت به همه چيز، حتى تقدير الهى بدبين گردد. دچار ندامت و پشیمانی، هجوم امواج اندوه و غصه و افزایش لغزش ها و خطاها مي شود.

«شفاعت» نه تشويق به گناه است و نه چراغ سبز براى معاصى و نه چيزى شبيه پارتى بازى؛ بلكه يك مسأله مهم تربيتى است كه داراي آثار سازنده اي مانند ايجاد اميد و مبارزه با روح يأس می باشد. شخصی که این امید در او زنده شود درصدد برقراري رابطه اى معنوى با اولياء الله برخواهد آمد تا مشمول شفاعت آنها شود؛ و با توجه به اینکه شفاعت فقط با اجازه خداوند صورت می پذیرد، كسى كه اميد به شفاعت دارد، تلاش می کند محبوب خدا باشد تا اين اذن و اجازه برايش فراهم شده و از جرگه کسانی که مشمول شفاعت نمی شوند خارج شود.

امام علی(ع) با اشاره به تغییر حالت انسان در هنگام «فقر» و «غنی» می فرماید: «از كسانى مباش كه به هنگام بى نيازى مغرور و به هنگام فقر مأيوس مى گردند»، در واقع اين افراد كم ظرفيت، به هنگام غنی و بى نيازى، غرور تمام وجودشان را پر کرده و ارزش هاى انسانى و بندگى خدا را فراموش می کنند و به هنگام تنگدستى، يأس و نااميدى تمام وجودشان را احاطه مى كند؛ اما مؤمنانِ پرظرفيت اگر تمام دنيا را به آنها بدهند مغرور نشده و اگر بر خاك سياه نیز بنشينند نه از رحمت خدا مأيوس مى گردند و نه سستى در وجودشان راه مى يابد.

انسان ذاتا عاشق کمال است و کسی که خودکشی می کند به یک اختلال روانی دچار است و راه كمال را گم كرده است؛ لذا باید درمان شود نه اینکه کار او حق محسوب شود و جلوگیری از آن سلب حق باشد. ضمن اینکه خودکشی تنها یک مسئله فردی نیست و صدمات جدی روحی، عاطفی، اقتصادی و... به بستگان، نزدیکان و اجتماع انسانی وارد می نماید؛ لذا بجای اعتراض به حکم خودکشی باید عوامل آن مثل مشکلات اقتصادی و عدم ایمان و... را شناسایی و برطرف کرد.