خداوند در سوره احقاف خطاب به پیامبر اسلام(ص) كرده مى فرمايد: «صبر و شكيبايى پيشه كن؛ آن گونه كه پيامبران «اولوا العزم» شكيبايى داشتند و براى عذاب آنها [مخالفان] شتاب مكن». گرچه در اين آيه شريفه، در تقاضاى عذاب براى مخالفان و دشمنان بايستي صبر كرد تا حجّت بر آنها تمام شود؛ ولى اين دستور، يك دستور كلّى است و دليل روشنى بر فضيلت صبر به عنوان يك برنامه عمومى، براى همه پيامبران «اولوا العزم» بوده است.

بهانه جويى ها، لجاجت ها و اصرار در كفر، حجابى بر گوش جان انسان مى افكند و بينايى دل را از او مى گيرد و حس تشخیص را از انسان سلب می کند و مانع درک و دید انسان می شود. به عبارتی دیگر، خداوند در اين گناهان اين اثر را آفريده كه صفاى قلب را از ميان مى برد و قدرت تشخيص را از انسان سلب مى كند. در قرآن مجید نیز به این معنا اشاره شده، از جمله: در آیه 101 سوره اعراف، 155 سوره نساء و ... .

این سوره که از سوره هاى «مکّى» است، از کسانى سخن مى گوید که تمام همّ خود را متوجه جمع مال کرده و تمام ارزش هاى وجودى انسان را در آن خلاصه مى کنند و نسبت به کسانى که دستشان از آن خالى است، به دیده حقارت مى نگرند و آنها را به باد استهزا مى گیرند؛ و در پایان سوره، از سرنوشت دردناک آنها سخن مى گوید.

امام حسین(ع) در روز عاشورا به برخی از کوفیانی که به ایشان نامه نوشته و در سپاه دشمن حضور داشتند فرمود: «اى شبث بن ربعى! اى حجّار بن ابجر! اى قيس بن اشعث! اى يزيد بن حارث! آيا شما براى من نامه ننوشتيد كه درختان ما ثمر داده است و باغ ها سرسبز شده و چاه ها پرآب گشته و تو در سرزمينى پا مى گذارى كه لشكرى آراسته و انبوه در خدمت تو است، پس به سوى ما بيا».

طبق آیات قرآن گسترش جهل در جامعه مضرات و مفاسد اجتماعی زیادی را در بر دارد؛ جهل موجب پراكندگى و اختلاف است. جهل عامل سوء ظن و بدبينى است. جهل سرچشمه بى ادبى است. جهل عامل مصائب اجتماعى و ندامت هاست. جهل موجب دگرگون شدن ارزش هاست و ... .

آیات 86 و 87 و 93 سوره توبه در صدد نکوهش رفتار کسانی است که در عین برخورداری از توان جسمی و مادی، با رفاه طلبی و عافیت جویی، خود را در صف افراد ناتوان قرار داده و حاضر نمی شوند به دستورات الهی در زمینه جهاد عمل کنند. این آيات روشن مى سازد كه رابطه اى ميان تخلّف از جهاد به خاطر راحت طلبى و عافيت جويى با عدم درك حقيقت وجود دارد و در پایان هر دو آیه، بر مهر شدن دل های این متخلفین رفاه طلب و عدم درک و فهم آن ها تأکید شده است.

 این آیات درباره على(ع) و جمعى از مؤمنان مانندعمار، صهيب، خباب، بلال، و ساير فقراى مؤمنين نازل شد که مورد استهزای کفار مکه  قرار گرفتند.