عثمان بن سعيد عمری از قبيله بنى اسد بود و به مناسبت سكونت در شهر سامرّاء، به او عسكرى می گفتند. در محافل شيعه از او به نام سمّان ياد مى ‏شد، زيرا در لباس روغن فروش، به فعالیت های سیاسی مى‏ پرداخت و اموال متعلق به امام را، در ظرف هاى روغن قرار داده و به محضر امام عسكرى(ع) مى ‏رساند. وی پیش از نیابت خاص، از وكلا  مورد اعتماد حضرت هادى و حضرت عسكرى(ع) بود.  امام عسکری(ع) به شیعیان فرمودند: آنچه عثمان بن سعيد مى‏ گويد، بپذيريد، مطيع فرمان او باشيد، او نماينده امام شماست و اختيار با اوست.

فرماندار مدينه، طى نامه‏ اى خليفه(متوکل) را از فعاليت هاى سياسى امام هادی(ع) نگران ساخت و پايگاه اجتماعى آن حضرت را براى متوكل تشريح كرد. متوكل که براى زير نظر گرفتن امام هادى(ع) از روش نياكان پليد خود استفاده مى كرد و در صدد بود به هر وسيله ممكن فكر خود را از طرف حضرت راحت كند؛ حضور امام در مدينه و عدم دسترسی به ایشان را براى حكومت جابرانه خود خطر جدى دانست و لذا دستور جلب محترمانه! امام را صادر و ایشان را به سامراء منتقل کرد.

امام هادى(ع) به دلیل اختناق امكان معرفى فرزندش«حسن» را به عنوان امام بعدى نداشت و كار معرفى امام عسكرى(ع) در ماههاى پايانى عمر امام هادى(ع) صورت گرفت، به طورى كه هنگام رحلت آن حضرت هنوز بسيارى از شيعيان از امامت امام «عسكرى» آگاهى نداشتند. عامل ديگر، اعتقاد گروهى از شيعيان به امامت «محمد بن على»، برادر امام عسكرى(ع) بود. اين عوامل موجب شك و ترديد شيعيان در امامت آن حضرت گرديده بود، لذا امام براى زدودن زنگار اين ترديدها، از امور غیبی بیشتر استفاده کرده اند.

امام هادى(ع) و امام عسكرى(ع) نسبت به پیامبر(ص) و امامان قبل از خود، به صورت محسوس ترى مردم را با موضوع غیبت امام آشنا و افكار را براى پذيرش آن آماده مى‏ كردند. امام هادى(ع)، اقدامات خود را نوعاً توسط نمايندگان انجام مى‏ داد. امام عسكرى(ع) با وجود تأكيد بر تولد حضرت مهدى(ع) او را تنها به شيعيان خاصّ نشان مى‏داد و از طرف ديگر تماس مستقيم شيعيان با خود را روز بروز محدودتر می کرد، به طورى كه حتى در خود شهر سامرّاء به مراجعات و مسائل شيعيان از طريق نامه يا توسط نمايندگان خويش پاسخ مى‏ داد.

پيشواى دهم، در نيمه ذيحجه سال 212 ه.ق به دنيا آمد. پدرش امام جواد(ع) و مادرش«سمانه» بود. «ابوالحسن الثالث»، در هشت سالگی به امامت رسید، 33 سال امامت کرد و در سال 254 در شهر سامرّاء به شهادت رسيد. ایشان در مدت امامت خود با  معتصم، برادر مأمون، واثق، پسر معتصم،  متوكل، برادر واثق، منتصر، پسر متوكل، مستعين، پسر عموى منتصر و معتزّ، پسر ديگر متوكل هم دوره بود که توسط معتزّ مسموم گرديده به شهادت رسيد و در خانه خود به خاك سپرده شد.

امام هادى(ع)، به ويژه در زمان متوكل، فعاليت هاى خود را به صورت سرّى انجام مى داد و در بر قرارى ارتباط با شيعيانی كه در شهرها و مناطق مختلف بودند، ناگزير همين روش را رعايت مى كرد و وجوه و هدايا و نذور ارسالى از طرف آنان را با نهايت پنهانكارى دريافت مى كرد.

يازدهمين پيشواى شيعيان، در سال 232 ق چشم به جهان گشود. پدرش حضرت هادى(ع) و مادرش بانوى پارسا و شايسته ای به نام «سوسن» است. ایشان به دستور خليفه عباسى در «سامرّاء»، در محله «عسكر» سكونت (اجبارى) داشت؛ لذا «عسكرى» ناميده مى‏ شود. 22 ساله بود كه پدر ارجمندش به شهادت رسيد و مدّت امامتش 6 سال بود. در سال 260 ق در سن 28 سالگی به شهادت رسيد و در خانه خود در سامرّاء در كنار مرقد پدرش به خاك سپرده شد. ایشان در مدت كوتاه امامت خويش با المعتزّ بالله، المهتدى بالله و المعتمد بالله، معاصر بودند.

از آنجا كه پيشواى يازدهم به دستور خليفه عباسى در سامرّاء، در محله «عسكر» سكونت (اجبارى) داشت، به همين جهت «عسكرى» ناميده مى‏ شود.

اسناد و شواهدى در دست است كه از يك سو عمق شيطنت و وسعت نقشه‏ هاى خائنانه دربار عباسى در مورد امام و يارانش را نشان مى ‏دهد، و از سوى ديگر هوشيارى و تدابير امنيتى امام را به خوبى جلوه گر مى ‏سازد. شناسایی و معرفی نفوذی ها و خنثی کردن دسیسه آنها، نوشتن مکتوبات، گاهى با قلم باريك و گاهى با قلم پهن برای اجتناب از شناسایی و دادن دستور العمل به یاران خود در مورد نحوه برخورد و معاشرت با حضرت، از نمونه اقدامات تامینی امام(ع) به شمار می رود.