ردّ عقیده به «تصویب» در حکمت 183 نهج البلاغه

امام علی(علیه السلام) در حکمت 183 نهج البلاغه، چگونه عقیده به «تصویب» را باطل می شمارد؟

امام علی(ع) در رد عقیده «تصویب» می فرماید: «هيچ گاه دو دعوت مختلف و متضاد وجود ندارد؛ مگر اين كه يكى از آن دو ضلالت و گمراهى است». در واقع گروهى از اهل سنت معتقدند مجتهدانى كه اختلاف در آراء دارند، يكى فلان كار را حرام مى داند و ديگرى واجب مى شمرد، همگى بر حقند و عقيده همه، حكم الهى است نه حكم ظاهرى. اما امام(ع) سخنان بسيار كوبنده و شفافى در نفى عقيده به «تصويب» بيان كرده و اين گونه عقايد را نفى و ابطال مى كند و ساحت اسلام و قرآن را مبرا مى شمرد.

حکم منکر حضرت مهدی(عج) از ديدگاه اهل سنت

حکم منکر حضرت مهدی(عجل الله) و ظهور او در نزد اهل سنت چیست؟

برخى از علماى اهل سنت، ايمان به خروج حضرت مهدى(عج) را واجب دانسته و برخى ديگر منكر آن را كافر به حساب آورده اند. احمد بن محمد بن صديق مى گويد: «ايمان به خروج مهدى واجب و اعتقاد به ظهور او به جهت تصديق پيامبر(ص) حتمى و ثابت است». همين تعبير از علمايي چون سفارينى حنبلى، ناصرالدين البانى، عبدالمحسن بن حمد العباد نيز رسيده است.

چگونگى تشهد و سلام در نماز از دیدگاه فریقین

صورت تشهد و سلام نزد فقهاى شیعه و اهل تسنن چگونه است؟

از موارد اختلاف شیعه و اهل سنت، صیغه تشهد و سلام در نماز است. صورت کامل آن نزد فقهاى شیعه چنین است؛ «اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له واشهد أن محمدا عبده و رسوله اللهم صل على محمد و آل محمد السلام علیک ایها النبى و رحمة الله وبرکاته السلام علینا و على عباد الله الصالحین السلام علیکم و رحمة اللّه وبرکاته». نزد اهل سنت، صورت تشهد طبق نقل ابوحنیفه مخالف با چیزى است که مالک مى گوید و این دو مخالف با نظر شافعى است.

جمع بین دو نماز از دیدگاه شیعه و سنی

فقهاى شیعه و اهل تسنن در مسئله جمع بین دو نماز چه نظرى دارند؟

برخی به شیعه بخاطر جمع بین دو نماز اتهاماتی وارد کرده اند. در حالیکه بسیاری از فقهای اهل سنت نیز به جواز آن فتوا داده اند. جمع بین دو نماز به معناى خواندن نماز در غیر وقت شرعى نیست؛ بلکه مقصود، انجام در غیر وقت فضیلت است.

تنوع اوقات نماز در فقه اهل سنّت

آیا تقسیم وقت نماز به وقت اختصاص و فضیلت و اجزاء در فقه اهل سنّت وجود دارد؟

برخی مى پندارند این انواع وقت هاى نماز از ویژگى هاى فقه شیعه است، در حالى که انواع وقت، در فقه اهل سنت نیز دیده مى شود، هر چند در تعداد با هم تفاوت دارند. نووى می گوید: ظهر سه وقت دارد؛ وقت فضیلت، وقتِ اختیار و وقت عذر. وقت فضیلت اول آن است، وقت اختیار فاصله وقت فضیلت تا آخر وقت است، و وقت عذر وقت عصر است. سپس مى گوید: قاضى حسین گفته که نماز ظهر چهار وقت دارد. وقت فضیلت، وقت اختیار، وقت جواز و وقت عذر، و وقت جواز وقتى است که سایه به اندازه شاخص شود که آخر وقت است.

عزاداری در سنّت خلفا، صحابه و تابعین از اهل سنّت؟

آیا خلفا، صحابه و تابعین از اهل سنّت برای عزیزان خود گریه یا عزاداری می کردند؟

خلفای صدر اسلام، صحابه و اهل مکه و مدینه در وفات پیامبر(ص) و همچنین در مرگ سایر عزیزان و خویشاوندان خود، به گریه و عزاداری می پرداختند؛ این موضوع در کتب معتبر اهل سنّت به روشنی پیداست. حتی خلیفه دوم که ظاهرا مردم را از گریه و عزاداری منع می کرد، خود عزاداری داشته و در مرگ عزیزانش گریه می کرد. عایشه، ابوبکر، عثمان، عبدالله بن مسعود و بسیاری از صحابه و تابعین نیز در سوگ عزیزان خود گریه و عزاداری می کردند.

تکتّف در سنّت پیامبر(ص)

آیا در سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) روایاتى بر لزوم یا استحباب تکتّف وجود دارد؟

در سنت پیامبر(ص)، اثرى از لزوم تکتّف دیده نمى شود. اگر این کار سنّت مؤکّد یا امر مستحب بود، پیامبر(ص) به آن اشاره مى فرمود. مسلم نماز پیامبر(ص) را از عایشه نقل می کند؛ حضرت نماز را با تکبیر و قرائت سوره حمد آغاز مى کرد و به رکوع مى رفت، و چون از رکوع بر مى خاست، قبل از سجده کاملاً مى ایستاد و چون از سجده بر مى خاست، قبل از سجده دوم کاملاً مى نشست و در هر دو رکعت تحیّت مى گفت، ... و نمازش را با سلام به پایان مى برد. این روایات بهترین دلیل است که دست روى دست نهادن سنت مؤکّد نیست.
 

تکتّف در روایات اهل بیت(ع)

نظر اهل بیت(علیهم السلام)در مورد تکتّف در نماز چیست؟

روایات بسیارى از ائمه اهل بیت(ع) نقل شده که آویختن دست واجب است و دست روى دست گذاشتن(تکفیر) بدعت است. همانند روایت محمد بن مسلم از امام باقر(ع) یا امام صادق(ع)، که پرسیدم: کسى در نماز، دست راست را روى دست چپ مى گذارد. فرمود: «این تکفیر است، انجام نشود». هم چنین زراره از امام باقر(ع) روایت کرده که فرمود: «در نمازت اقبال داشته باش، دست روى دست نگذار، که این کارِ مجوس بوده است».

دلیل قول به سنّت بودن تکتّف

قائلین به تکتّف براى اثبات مدعاى خود به چه روایتى استناد مى کنند؟

براى سنّت بودن «تکتف» به روایت سهل بن سعد استدلال شده که در صحیح بخارى آمده است. لکن این حدیث را برخى موقوف دانسته اند و برخى مرفوع. علاوه بر این، دلالت این حدیث نیز ضعیف است.

شرایط آنچه بر آن سجده مى شود از دیدگاه شیعه و سنی

دیدگاه فقهاء شیعه و سنى نسبت به آنچه بر آن سجده مى شود چیست؟

شیعه امامیه معتقد است که باید بر زمین یا روییدنى هاى که خوراکى و پوشاکى نیستند سجده کرد و در این مورد، از امامان خویش که همتایان قرآن در حدیث ثقلین هستند، پیروى مى کند. امام صادق(ع) فرمود: «هرچیز که غذاى انسان و خوراک و پوشاک او باشد سجده و نماز بر آن جایز نیست، ...». بعضی از روایات اهل سنت نیز نظریه شیعه را تقویت مى کند. مذاهب دیگر سجده بر پنبه، کتان، پوست، مو، پشم و... را جایز مى دانند.
 

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ رَسُولُ اللهِ(صلى الله عليه وآله):

لَيْسَ لِلْحِجَّةِ المَبْرُورَةِ ثَوابٌ اِلاّ الجَنَّة

حجّ مقبول پاداشى جز بهشت ندارد.

سنن ترمذى: 3/175/8190