سنّت پیامبر(ص) در جمع بین دو نماز

جمع بین دو نماز در حضر و در حال اختیار، در روایات اهل سنّت!

روایات بسیارى از پیامبر(ص) توسط بزرگان حدیث، از اهل سنت نقل شده که جمع بین دو نماز را در حضر و در حالت اختیار جایز مى داند و در صحاح و سنن و مسانید گرد آمده است. از جمله: ابن عباس نقل مى کند که: «رسول خدا(ص) ظهر و عصر را با هم، و مغرب و عشاء را با هم خواند، بدون حالت خوف و سفر. هم چنین ابن عباس روایت می کند: «پیامبر(ص) نماز ظهر و عصر را در مدینه، بدون خوف و سفر با هم می خواند».

تنوع اوقات نماز در فقه اهل سنّت

آیا تقسیم وقت نماز به وقت اختصاص و فضیلت و اجزاء در فقه اهل سنّت وجود دارد؟

برخی مى پندارند این انواع وقت هاى نماز از ویژگى هاى فقه شیعه است، در حالى که انواع وقت، در فقه اهل سنت نیز دیده مى شود، هر چند در تعداد با هم تفاوت دارند. نووى می گوید: ظهر سه وقت دارد؛ وقت فضیلت، وقتِ اختیار و وقت عذر. وقت فضیلت اول آن است، وقت اختیار فاصله وقت فضیلت تا آخر وقت است، و وقت عذر وقت عصر است. سپس مى گوید: قاضى حسین گفته که نماز ظهر چهار وقت دارد. وقت فضیلت، وقت اختیار، وقت جواز و وقت عذر، و وقت جواز وقتى است که سایه به اندازه شاخص شود که آخر وقت است.

علّت خواندن نمازهای پنجگانه، در سه وقت

چرا نمازهای پنجگانه را در سه وقت می خوانیم؟ چرا ما نماز «ظهر و عصر» و یا «مغرب و عشا» را یکجا و در یک وقت به جا مى آوریم، در صورتى که هر یک از این نمازها براى خود وقت خاصّى دارد و پیشوایان بزرگ اسلام هر کدام را در وقت خود ـ یعنى نمازهاى پنجگانه را در پنج وقت ـ مى گزاردند؟

در اینکه اقامه نماز در پنج وقت و اداى هر نماز در وقت فضیلت خود شیوه پیامبر و پیشوایان دیگر و عموم مسلمانان صدر اسلام بوده و آنان غالباً پنج نماز را در پنج وقت مى خواندند. اما تفریق و فاصله افکندن میان نمازها واجب است یا این که امرى است مستحبّ و انسان در فعل و ترک آن مختار است. دانشمندان شیعه به پیروى از روایاتى که از معصومین(ع) رسیده، و به پیروى از ظواهر آیات قرآن، تفریق میان نمازها را مستحبّ و افضل دانسته اند، اما در عین حال مى توان این مستحبّ را ترک نمود.

جمع بین دو نماز در سنّت پیامبر(ص)

آیا جمع بین دو نماز در سنّت پیامبر(صلى الله علیه وآله) وجود دارد؟

در منابع معروف اهل تسنن مانند صحیح بخارى و صحیح مسلم، و...، حدود سى روایت درباره جمع بین نماز ظهر و عصر یا مغرب و عشاء، نقل شده که در آن ها حضرت رسول(ص) در حالى که در شهر بودند و هیچ خوف و ضرورتى نیز وجود نداشت جمع بین دو نماز کردند. همانند روایتی که احمد بن حنبل در مسندش از ابن عباس نقل مى کند که گفت: رسول خدا(ص) در مدینه مقیم بود و مسافر نبود، با این حال هم نماز ظهر و عصر، و نماز مغرب و عشاء را با هم خواندند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

قالَ الباقر عليه السّلام :

بَلا فى اِثْنَيْنِ مِنْ اَصْحابِهِ قالَ: فَلمّا مَرَّبِها تَرَقْرَقَتْ عَيْناهُ لِلْبُکاءِ ثُمَّ قالَ: هذا مَناخُ رِکابِهِمْ وَ هذا مُلْقى رِحالِهِمْ وَهيهُنا تُهْراقُ دِماؤُهُمْ، طوبى لَکِ مِنْ تُرْبَةٍ عَلَيْکِ تُهْراقُ دِماءُ الاحِبَّةِ.

بحارالانوار، ج 44، ص 258