آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

برخی به شیعه بخاطر جمع بین دو نماز اتهاماتی وارد کرده اند. در حالیکه بسیاری از فقهای اهل سنت نیز به جواز آن فتوا داده اند. جمع بین دو نماز به معناى خواندن نماز در غیر وقت شرعى نیست؛ بلکه مقصود، انجام در غیر وقت فضیلت است.

برخی به شیعه بخاطر جمع بین دو نماز اتهاماتی وارد کرده اند در حالیکه بسیاری از فقهای اهل سنت نیز به جواز آن فتوا داده اند.
1ـ سخن فقها متفّق است بر اینکه در عرفه و مزدلفه، دو نماز را حقیقتاً با هم خواندن رجحان دارد، نه در صورت.
قرطبى گوید: اجماع دارند که جمع بین ظهر و عصر در وقت ظهر در عرفه، و جمع بین مغرب و عشاء در مزدلفه در وقت عشاء هم سنت است، ولى در جمع در غیر این دو مکان اختلاف دارند.(1)
2ـ بیشتر فقهاى اهل سنت، غیر از حسن، نخعى، ابوحنیفه و دو رفیقش معتقدند که در سفر مى توان دو نماز را با هم خواند. پس نزد عموم آنان غیر از اینان، جمع بین ظهر و عصر جایز است، به صورت جلو انداختن دوّمى در وقت اوّلى،یا تأخیر انداختن اوّلى در وقت دوّمى. در مغرب و عشاء نیز جمع بین آن دو چه به صورت تقدیم یا تأخیر جایز است. پس نمازهایى که مى توان خواند عبارت است از: ظهر و عصر، مغرب و عشاء در وقت یکى از آن دو. جمعِ در وقت نماز اوّلى را «جمع تقدیم» گویند و جمع در وقت نماز دوم را «جمع تأخیر» نامند.
3ـ مشهور میان فقهاى اهل سنت، جواز جمع بین دو نماز در حَضَر است، به خاطر عذرهایى همچون باران، با اختلافى که در مصداق هاى عذر دارند. بعضى عذر را تنها باران مى دانند، بعضى آن را شامل باد، بیمارى، تاریکى هم مى دانند.(2) این اختلاف در نمازهاى قابل جمع هم وجود دارد. بعضى آن را مخصوص مغرب و عشا مى دانند، بعضى شامل ظهر و عصر هم مى دانند.(3) آنچه اینجا مهم است، جمع در موقعیت چهارم است، یعنى جمع بین دو نماز، در حضر، در حال اختیار.
اتفاق شیعه بر این است که مى توان در حضر در حال اختیار، دو نماز را با هم خواند، گرچه با فاصله بهتر است. شیخ طوسى مى گوید: جمع بین دو نماز ظهر و عصر، یا مغرب و عشاء، در سفر و حضر و در هر حال جایز است و فرقى نیست که آن دو را در وقتِ نماز اوّلى بخواند یا دوم، چون پس از زوال و پس از مغرب، وقت مشترک است، طبق آنچه بیان کردیم.(4)
جمع بین دو نماز بر اساس مذهب شیعه، به معناى خواندن نماز در غیر وقت شرعى نیست، بلکه مقصود، انجام در غیر وقت فضیلت است.(5)