ابوالعباس تقى الدین احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام حرانى دمشقى حنبلى ابن تیمیه (661-728 ق)، در حرّان به دنیا آمد و پدرش او را به دمشق برد و در همانجا رشد و شهرت یافت. او یکى از جنجال آفرین ترین شخصیت هاى دینى اهل سنت به شمار مى رود، او به سبب یک فتواى نادرست، به مصر تبعید شده و زندانى گشت و پس از آزادى به اسکندریه رفته و سپس به دمشق بازگشت. در دمشق نیز به دلیل مطالب نادرستى که اشاعه مى کرد، چندین بار بازداشت شد و در نهایت امر نیز در زندان در گذشت. بدون اینکه فلسفه و کلام را نزد اساتید معروف و برجسته حکمت آموخته باشد، در مسائل این دو دانش نیز از جمله متحجران دوران گشته بود و همه مطالب و نظرات بزرگان حکمت را نقد و ابطال کرده است! او در یارى و استحکام بخشیدن مذهب سلفیه بسیار تلاش کرد و سرآمد سلفیان و وهابیون کج فهم گشت و بسیارى از عقاید نادرست و بدعت‌ها را بر ضد شیعه امامی و اثنى عشرى رواج داد. کتاب هاى گمراه کننده او از مهم ترین منابع وهابیون امروزى براى مخالفت و کینه توزى با شیعیان و عقاید الهى و پاک آنان مى باشد. ابن تیمیه داراى نظرات عجیب و غریبى در مسائل مختلف اسلامى بود که هیچ سابقه اى در تاریخ اسلام حتی در میان اهل سنت نداشت و اگر هم سابقه داشته است، از جمله نظرات مردود و نادرست تلقى شده بود؛ به طورى که برخى از دانشمندان اهل سنت نیز از چنین بدعت هایى در تعجب مانده اند.

اولا: سلف در فهم مسائل هیچ گاه اتفاق نکرده اند، و هرگز مذهبى واحد نداشته اند تا بتوان آن را میزان قرار داده و فهم امور را از فهم آنان به دست آورد. ثانیا: در قرآن یا حدیث دلیلى یافت نمى شود که دلالت بر تعطیل عقل بشر کند؛ بلکه بر عکس، نصوص دینى، ما را به تعقل و تفکّر وا مى دارد. چنان که از امام احمد سؤالی شد و او فتوایى داد؛ به او گفته شد: این مطلب را ابن المبارک نگفته است. احمد گفت: ابن المبارک از آسمان که نیامده است.

یکى از اصول فکر سلفى، نهى از تأویل و اکتفا به ظاهر لفظ است. در ردّ این روش باید گفت برای تفهیم قرآن باید از تمام نکات فصاحت، بلاغت و بدیع استفاده کرد مثلا ید الله کنایه از قدرت الهی است همان گونه که عرب این گونه کنایات را به کار مى گیرد.

مسأله تشبیه و تجسیم از مباحث اعتقادی سلفیّه می باشد، آنان خدا را دارای صورت انسانی می دانند و منشأ این افکار احادیثی جعلی مثل: «خلق الله آدم علی صورته» و «ینزل ربنا» و... است که بدون تاویل بر ظاهر خود حمل کرده اند.

سلفیّه براى اثبات اعتقادات خود به جاى بکارگیرى عقل و منطق، به نفى و انکار و جنگ با اعتقادات دیگر مذاهب بر مى خیزند و در این راه از عوام مردم و دنیاپرستان نیز استفاده مى کردند، کسانى که جهل و امّى گرى بر آنان سایه افکنده بود.

از جمله افکار وهابیان سلفى، دشمنى با پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) و دوست داران آنها یعنی شیعه است.  ابن تیمیه در صدد است تا هرگونه فضیلتى را براى اهل بیت پیامبر(ص) انکار نماید و احادیث فضایل را مجعول بشمارد. البانى و پیروان او حتّى با اطلاق کلمه «سیّد» بر رسول خدا(ص) مخالفت مى کنند و حتی محمّد بن عبدالوهاب از درود فرستادن و صلوات بر پیامبر(ص) نهى مى کرد و اگر کسى چنین مى کرد او را شدیداً عقاب مى کرد و چه بسا او را به قتل مى رسانید.

وهابیون مى گویند: بهترین عصر، عصر سلف صالح است؛ چون آنها سنّت پیامبر(ص) و قرآن کریم را بهتر درک مى کردند؛ بنابراین خود را سلفیّه می نامند. ولی در حقیقت آنها پیرو سلف صالح و سنت پیامبر(ص) نیستند بلکه قصدشان از سلف صالح همان کسانى است که حدیث در تجسیم و تشبیه خداى متعال نقل کردند؛ از قبیل ابن تیمیه و ابن قیّم جوزیّه.

سلفى از ریشه سلف به معناى پیشین و تقدم زمانی است، لذا هر زمانى نسبت به زمان آینده سَلَف و نسبت به زمان گذشته خَلَف است.

اصحاب حدیث وقتى دیدند معتزله عقل را در مسائل اعتقادى و آیات و روایات دخالت می دهد و این کار را خلاف سنت سلف پنداشتند، لذا احمد حنبل و جماعتی از ائمه سلف برای دوری از این کار گفتند: ما به آنچه که در قرآن و سنّت وارد شده ایمان مى آوریم، بدون آن که متعرّض تأویل شویم.

تعطیل کردن راه عقل در مسائل اعتقادی توسط احمد بن حنبل پذیرفته نیست؛ زیرا: 1- براى جلوگیرى از نفوذ فرهنگ و عقاید بیگانه باید براى مسائل اعتقادى مبانى کلامى ترسیم نمود. 2- سلف قادر به جواب از تمام مسائل نبودند. 3- صحابه در فهم آیات و روایات با یکدیگر اختلاف مى نمودند.