آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

اصحاب حدیث وقتى دیدند معتزله عقل را در مسائل اعتقادى و آیات و روایات دخالت می دهد و این کار را خلاف سنت سلف پنداشتند، لذا احمد حنبل و جماعتی از ائمه سلف برای دوری از این کار گفتند: ما به آنچه که در قرآن و سنّت وارد شده ایمان مى آوریم، بدون آن که متعرّض تأویل شویم.

شهرستانى درباره عامل تاریخى پیدایش خط سلفى گرى مى گوید: «سلف از اصحاب حدیث، وقتى مشاهده کردند که چگونه معتزله در مسائل کلامى فرو رفته و با دخالت عقل در مسائل اعتقادى با سنتى که از سلف رسیده مخالفت مى کنند، لذا متحیّر شدند که با آیات متشابه و اخبار پیامبر امین(صلى الله علیه وآله) چه کنند. احمد بن حنبل و داوود بن على اصفهانى و جماعتى از ائمه سلف بر آن شدند که در مسائل اعتقادى به روش پیشین اصحاب حدیث؛ مانند: مالک بن انس و مقاتل بن سلیمان عمل کنند. آنان گفتند: ما به آنچه که در قرآن و سنّت وارد شده ایمان مى آوریم، بدون آن که متعرّض تأویل شویم».(1)
شیخ عبدالعزیز عزّالدین سیروان نیز مى گوید: «گویا عامل اساسى تمسک شدید احمد بن حنبل به سلفى گرى آن است که او در عصر خود فتنه ها و خصومت ها و مجادله هاى کلامى را مشاهده نمود، و از طرفى نیز افکار غریب و عقاید گوناگون و تمدن ها را ملاحظه کرد که چگونه در حوزه هاى علمى اسلامى وارد شده است. لذا براى نجات اعتقادات اسلامى به سلفى گرى شدید روى آورد»(2).(3)