آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

ابوالعباس تقى الدین احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام حرانى دمشقى حنبلى ابن تیمیه (661-728 ق)، در حرّان به دنیا آمد و پدرش او را به دمشق برد و در همانجا رشد و شهرت یافت. او یکى از جنجال آفرین ترین شخصیت هاى دینى اهل سنت به شمار مى رود، او به سبب یک فتواى نادرست، به مصر تبعید شده و زندانى گشت و پس از آزادى به اسکندریه رفته و سپس به دمشق بازگشت. در دمشق نیز به دلیل مطالب نادرستى که اشاعه مى کرد، چندین بار بازداشت شد و در نهایت امر نیز در زندان در گذشت. بدون اینکه فلسفه و کلام را نزد اساتید معروف و برجسته حکمت آموخته باشد، در مسائل این دو دانش نیز از جمله متحجران دوران گشته بود و همه مطالب و نظرات بزرگان حکمت را نقد و ابطال کرده است! او در یارى و استحکام بخشیدن مذهب سلفیه بسیار تلاش کرد و سرآمد سلفیان و وهابیون کج فهم گشت و بسیارى از عقاید نادرست و بدعت‌ها را بر ضد شیعه امامی و اثنى عشرى رواج داد. کتاب هاى گمراه کننده او از مهم ترین منابع وهابیون امروزى براى مخالفت و کینه توزى با شیعیان و عقاید الهى و پاک آنان مى باشد. ابن تیمیه داراى نظرات عجیب و غریبى در مسائل مختلف اسلامى بود که هیچ سابقه اى در تاریخ اسلام حتی در میان اهل سنت نداشت و اگر هم سابقه داشته است، از جمله نظرات مردود و نادرست تلقى شده بود؛ به طورى که برخى از دانشمندان اهل سنت نیز از چنین بدعت هایى در تعجب مانده اند.

ابوالعباس تقى الدین احمد بن عبدالحلیم بن عبدالسلام حرانى دمشقى حنبلى ابن تیمیه (661-728 ق)، در حرّان به دنیا آمد و پدرش او را به دمشق برد و در همانجا رشد و شهرت یافت. او یکى از جنجال آفرین ترین شخصیت هاى دینى اهل سنت به شمار مى رود، به طورى که به دلیل دادن فتواها و مطالب عجیب و غریبش، حتى توسط دانشمندان اهل سنت و حکومت هاى وقت مورد محاکمه و مجازات قرار گرفت. او به سبب یک فتواى نادرست، به مصر تبعید شده و زندانى گشت و پس از آزادى به اسکندریه رفته و سپس به دمشق بازگشت. در دمشق نیز به دلیل مطالب نادرستى که اشاعه مى کرد، چندین بار بازداشت شد و در نهایت امر نیز در زندان در گذشت.
او از کودکى در نزد علماى زمان خود رفت و آمد فراوانى داشت و در سنین نوجوانى مدعى بهره علمى فراوانى بود به گونه اى که در بیست و دو سالگى (683 ق) در دارالحدیث و مسجد جامع اموى دمشق به تفسیرقرآن پرداخت.
عده اى از اهل سنت در وصف او مبالغه هاى فراوانى کرده اند، به طورى که او را مجتهد مطلق و بى نظیر، تنها مفسر بى بدیل قرآن، و علامه بزرگ و احیاگر بزرگ اسلام و کسى که داراى سحر بیان و جادوى قلم بوده است، معرفى کرده اند.
عقید و مذهب ابن تیمیه:
او از لحاظ مذهب فقهى، حنبلى بوده و از لحاظ عقیده کلامى پیرو فرقه حشویه بود. اما با این همه، بدعت‌های فراوانى را در حوزه فقه و عقاید گذاشته است که همه آنها را به طور بى اساس به بزرگان اشاعره مثل ابوالحسن اشعرى و بزرگان شافعیه نسبت داده است.
اساتید ابن تیمیه:
اساتید او در دمشق عبارت بودند از: ابن عبدالدائم، ابن ابى الیُسر، مجد بن عساکر، یحیى بن صیرفى، قاسم اربلى، و شیخ شمس الدین ابن ابى عمر.
جایگاه علمی ابن تیمیه:
او به حدیث نیز اهتمام زیادى داشت و کتاب هاى مسند، صحاح سته و معجم کبیر طبرانى و سایر کتاب هاى حدیثى را از اساتید فنّ روایت، آموخته بود.
بدون اینکه فلسفه و کلام را نزد اساتید معروف و برجسته حکمت آموخته باشد، در مسائل این دو دانش نیز از جمله متحجران دوران گشته بود و همه مطالب و نظرات بزرگان حکمت را نقد و ابطال کرده است!
او در یارى و استحکام بخشیدن مذهب سلفیه بسیار تلاش کرد و سرآمد سلفیان و وهابیون کج فهم گشت و بسیارى از عقاید نادرست و بدعت‌ها را بر ضد شیعه امامی و اثنى عشرى رواج داد. کتاب هاى گمراه کننده او از مهم ترین منابع وهابیون امروزى براى مخالفت و کینه توزى با شیعیان و عقاید الهى و پاک آنان مى باشد.
شاگردان ابن تیمیه:
او شاگردان زیادى در مسیر دور از حق خود تربیت کرده بود که از مهم ترین آنها مى توان به ابن قیم جوزى، ذهبى، عماد الدین واسطى، تاج الدین فزارى و ابن صایغ دمشقى اشاره نمود.
نظریات ابن تیمیه:
ابن تیمیه داراى نظرات عجیب و غریبى در مسائل مختلف اسلامى بود که هیچ سابقه اى در تاریخ اسلام حتی در میان اهل سنت نداشت و اگر هم سابقه داشته است، از جمله نظرات مردود و نادرست تلقى شده بود. به طورى که برخى از دانشمندان اهل سنت نیز از چنین بدعت هایى در تعجب مانده اند. برخى از این نظرات به قرار زیر است:
1- جواز طهارت با عرقیات و عصاره میوه ها.
2- جواز مسح پا از روى کفش و نعلین در حال اختیار.
3- جواز طواف زنانى که در ایام عادت خود هستند.
4- واجب نبودن قضا کردن نمازهایى که عمداً قضا شده است.
5- جایگزین شدن نمازهاى مستحبى به جاى قضاى نمازهاى واجب.
علمای مخالف ابن تیمیه:
ابن تیمیه در میان علماى فرقه هاى مختلف اهل سنت به ویژه حنبلیان نیز مطرود بوده و مخالفان زیادى داشته است. مثل: سروجى حنبلى، ابن ترکمانى حنفى، ابن عطاء الله اسکندرى، نورالدین بکرى شافعى، ابن الزَمْلَکانى شافعى، عفیف الدین ابو محمد یافعى شافعى.
کتاب های ابن تیمیه:
مهم ترین کتاب هاى وى عبارتند از:
1- الفتاوى، 2- منهاج السنه النبویه، 3- الجوامع، 4- مجموعه الرسائل و المسائل، 5- رفع الملام عن الائمه الاعلام، 6- نقض المنطق، 7- شرح العقیده الاصفهانیه، 8- مجموع رسائل، که بیست و نه رساله از او در آن چاپ شده است.
مجموعه فتواها و نظرات ابن تیمیه در مسائل و علوم مختلف توسط عبدالرحمن بن محمد نجدى حنبلى در سى جلد گردآورى شده که با نام «مجموع فتاواى شیخ الاسلام ابن تیمیه» به چاپ رسیده است.