تعارض حدیث یوم الدار با ادله خلافت ابوبکر!

آیا مى توان حدیث صحيح یوم الدار را به صرف تعارض با دلائل خلافت ابوبکر مردود دانست؟

 اولا: ما هیچ دلیلى بر امامت و خلافت ابوبکر نداریم. ثانیاً: بر فرض وجود دلیل، چرا این حدیث را ابطال کنیم؟ بلکه باید به جهت وجود نصّ بر خلافت امام على(ع) ادله خلافت ابوبکر را زیر سؤال ببریم، زیرا ادله اى که آنان ادّعا مى کنند قطعاً نصّ نبوى نیست، بلکه عمده دليل آنها اجماع اهل حلّ و عقد است (که واقع نشده و معتبر نیست).

شبهه «عدم اعتبار خلافت صبى»

آیا این سخن که حضرت على(علیه السلام) در واقعه یوم الدار بالغ نبوده لذا استخلاف او ارزشى ندارد صحیح است؟

این سخن باطل است زیرا: اوّلا: شخص پیامبر(ص)، امام على(ع) را وصىّ براى بعد از خودش قرار داد. ثانیاً: در احراز مقام خلافت الهى، بلوغ شرط نیست؛ حضرت یحیى(ع) و حضرت عیسى(ع) نمونه های آنند. ثالثاً: این اشکال در حقیقت اجتهاد در مقابل نصّ و اعتراض به رسول خدا(ص) است.

شبهه عدم نقل حديث «يوم الدار» توسط بخاری و مسلم

آیا عدم نقل بخارى و مسلم مى تواند دلیل بر بى اعتبارى حدیث یوم الدار باشد؟

بسیاری از علماى سنی این حدیث را معتبر دانسته اند، مانند: احمد بن حنبل که آن را به سند صحیح در مسند خود نقل کرده و... . همچنین بخارى و مسلم-به تصریح خودشان- بسیاری از احادیث را از خوف طولانى شدن کتابشان نقل نکرده اند، نه ضعف سند. و اصولا این که بخارى و مسلم این حدیث و بسیاری از احادیث صحیح دیگر را نقل نکرده اند به جهت آن است که با رأى و عقیده آن دو در خلافت سازگارى نداشته. آن ها مى ترسند که این گونه روایات مستمسکى براى شیعه و بر ضدّ آن ها شود.

شبهه ابن تیمیه در سند حدیث یوم الدار

آیا مناقشه ابن تیمیه درباره سند حدیث یوم الدار قابل قبول است؟

بسیاری از علماى اهل سنت، این حدیث را توثیق کرده و برخى آن را از مسلمات تاریخى دانسته اند. خود ابن تیمیه به کتب طبری استدلال کرده می گوید: او روایت جعلى نقل نمى کند، و تضعیف این گونه روایات از جانب او به جهت تشیع راوی است که بى اعتبار است. و ابومریم را بسياري از رجالیین اهل سنت مورد مدح قرار داده اند. از این گذشته احمد بن حنبل قضیه «یوم الدار» را با سند صحیح نقل کرده که در آن ابومریم وجود ندارد. ضمنا این حدیث مستفیض است و ضعف برخى از رجال حدیث در بعضى از سندها مضرّ به حدیث نیست.

شبهه ابن تیمیه در تواتر حدیث یوم الدار

مناقشه ابن تیمیه در تواتر حدیث یوم الدار چیسث؟

ابن تیمیه: «شیعه در امامت به حدیث احتجاج نمى کند مگر اینکه متواتر باشد؛ زیرا امامت نزد آن ها از اصول دین است، و هرگز این حدیث به حدّ تواتر نرسیده است». پاسخ: اوّلا: استدلال ما به این حدیث بر اهل سنت است که خبر واحد را حجت می دانند. ثانیاً: شیعه این حدیث را با اضافه به مصادر روایى خود، به حدّ تواتر و یقین مى رساند. ثالثاً: شیعه تنها به این روایت تمسک نمى کند، بلکه روایات بسیارى هست که با ضمیمه به آن ها ولایت حضرت امیر(ع) به طور حتم و یقین به اثبات مى رسد.

شبهه «وصیت به امور شخصى» در حدیث یوم الدار

آیا این سخن که پیامبر(صلى الله علیه وآله) در واقعه یوم الدار على(علیه السلام) را در امور شخصى وصىّ خود قرار داد قابل قبول است؟

اگر صدر و ذیل روایت ملاحظه شود، می فهمیم حدیث، مربوط به زعامت و خلافت است؛ در ابتدا فرمود: «... خداوند مرا امر کرده که شما را به اسلام دعوت کنم...چه کسى است که مرا در این امر یارى کند تا وصىّ من در میان شما باشد...» و بعد از کلمه «وصیّى»، «خلیفتى» آمده، و خلیفه به معناى جانشین در تمام امور از جمله حاکمیت و سیاست است. همچنین پیامبر(ص) در ذیل حدیث امر نمود تا از حضرت على(ع) به طور مطلق اطاعت کرده و به دستورات او گوش فرا دهند.

مورخین اهل سنت و نقل مضمون واقعه یوم الدار

از مورخین مورد قبول اهل سنت چه کسانى مضمون واقعه یوم الدار را نقل کرده اند؟

برخى از مورخین مورد قبول اهل سنت که مضمون واقعه«یوم الدار» را نقل کرده اند عبارتند از: ابن اثیر، طبرى، ابن کثیر دمشقى، ابو الفداء، حلبى، زینى دحلان، ابن ابى الحدید، ابوجعفر اسکافى، نووى، خازن، بغوى، ابن کثیر، ابن عساکر، متقى هندى، حاکم حسکانى، نسائى، گنجى شافعى، زرندى حنفى، هیثمى، حموى، سیوطى، جرجى زیدان، احمد بن حنبل، حاکم نیشابورى، سبط بن جوزى، ابن سعد و دیگران. به گفته علامه امینی آنقدر اسناد روایت قوی است که مورخان آنرا مسلم دانسته و به صورت شعر و نثر آورده اند.

سخن ابن تیمیه در مورد حدیث یوم الدار

آیا نظر ابن تیمیه در مورد حدیث یوم الدار صحیح است؟

ابن تیمیه مى گوید: «این حدیث در هیچ یک از کتاب هاى مسلمانان وجود ندارد، نه در صحاح و نه در مسانید و سنن و مغازى و تفسیر». در حالی که مستدرک حاکم، متقى هندى در کنز العمال، ابن اثیر در الکامل، ضیاء مقدسى در المختارة و احمد بن حنبل در المسند حدیث را با سند صحیح نقل کرده است.

صحت سند حدیث یوم الدار

چه کسانى صحت سند حدیث یوم الدار را تأیید کرده اند؟

در صحّت سند حدیث «یوم الدار» جاى هیچ گونه شک و شبهه اى نیست. برخى به صحّت حدیث و برخى به تواتر آن اعتراف نموده اند. مانند: ابن ابى الحدید در شرح نهج البلاغه، متقى هندى در کنز العمال، ابوجعفر اسکافى معتزلى، احمد بن حنبل درالمسند، ابن اثیر در الکامل و... . شیخ مفید(ره) مى گوید: «نقّادین آثار، اجماع بر صحّت آن نموده اند». و ابوالصلاح حلبى در تقریب المعارف مى گوید: «ناقلین از فریقین بر نقل این واقعه، همانند نقل معجزات اتفاق دارند».

تضعیف حدیث یوم الدار توسط ابن کثیر!

آيا تضعيف حديث يوم الدار توسط ابن كثير وارد است؟

ابن کثیر: در سند آن ابومریم عبدالغفار بن قاسم است که (به تعبیر او) شیعه کذّاب مى باشد، على بن مدینى او را متهم به جعل حدیث کرده و... . پاسخ: اتهام به راویان احادیث فضایل اهل بیت(ع) خصوصاً روایات خلافت امام على(ع)، امرى عادى در بین امثال ابن کثیر است و در میان آنها رواج داشته است. شاهد این مطلب این است که ابن کثیر در جایى دیگر از کتابش تصریح به وثاقت ابومریم کرده است، همچنین شعبه او را ثقه دانسته و ابن عقده شهادت به وثاقت او داده و در مدح او از حدّ تجاوز نموده است.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمامُ علىٌّ(عليه السلام)

جَعلَ اللهُ لِکُلِّ شىّء قَدْراً، ولِکُلِّ قَدْر أجَلا

خداوند براى هر چيزى اندازه اى گذاشته است و براى هر اندازه اى سرآمدنى

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 46