احمد بن حنبل، مؤسس فقه حنبلى و صاحب کتاب المسند، از رؤسا و احیا کنندگان سلفى گرى است. او در مواجه با هجوم فلسفه ها و فرهنگ هاى بیگانه؛ به حوزه هاى اسلامى و مخلوط شدن آن با عقاید اسلامى، به فکر نجات حدیث افتاد. لذا به تفریط شدیدى گرفتار شده و به طور کلّى عقل گرایى و عقلانیّت را انکار کرده و راه ورود آن را به احادیث بست. در واقع او مى خواست از برخى مشکلات رهایى یابد، اما گرفتار مشکلات دیگری گردید. تکیه وی بر سماع و شنیدن؛ یعنى توجّه کردن به ظاهر آیات و احادیث، و عدم توجّه به عقل می باشد.

حنفیّه درباره زکات اسب فتوایى مخالف با سنت دارند و می گویند: زکات آن واجب است. لکن این فتوایى است که هیچ یک از صحابه و تابعین به آن قائل نیستند؛ زیرا اثرى از آن در قرآن یا سنّت نیافته اند. به همین خاطر ابویوسف و محمّد در این مسأله با ابوحنیفه مخالفت کرده و گفته اند: زکات در اسب راه ندارد. نهایتِ کوششِ اصحاب ابوحنیفه، در موجّه نشان دادن فتواى ابوحنیفه، احادیثى است که در هیچ یک از آنها این دیدگاه وجود ندارد.

نعمان بن ثابت معروف به ابو حنیفه در سال ۸۰ هجرى در کوفه متولّد شده و در همان شهر به فراگیری علوم پرداخت. وی از محضر استادانی همچون حماد بن ابی سلیمان اشعری، ابراهیم نخعی و... استفاده نمود و از شاگردان وى ابویوسف، ابو عبد الله محمد ابن حسن شیبانی و... را می توان نام برد. وی صاحب تألیفاتی همچون الفقه الاکبر، العالم و المتعلم، الوصية، و... می باشد. او در سال ۱۵۰ هجرى قمری در بغداد وفات یافت.

علمای اهل سنت، در مذمت ابو حنیفه بسیار نوشته اند: احمد بن حنبل درباره ابو حنیفه و اصحابش می نویسد: اصحاب رأي او بدعتگزار، گمراه، دشمن سنت و حديث هستند. خطیب بغدادی به نقل از احمدبن حنبل می نویسد: سخنان ابوحنيفه و نعره شتر در نزد من(احمد) يكي هستند. مالك بن انس پيشواي فقهاي مالكي گفته: ابوحنيفه در دين فريبكاري مي كند و هر كس در دين فريبكاري كند دين ندارد. موارد فوق تنها گوشه اي از انبوه طعن ها و مذمت هاي وارد شده بر ابوحنيفه است.

مالک بن انس در سال ۹۳ هـ.ق در روستایی در شمال مدینه متولد شد. وی از محضر اساتیدی همچون: امام صادق(ع)، ربیعة بن ابى عبد الله و... استفاده نمود و از شاگردان وى شافعى، عبد الرحمن بن قاسم و... را می توان نام برد و صاحب تألیفاتی همچون  الموطأ، تفسیر غریب القرآن و... می باشد. وی در کتاب الموطأ از حضرت علی(ع) هیچ روایتی نقل نکرده است. مالک بخشى از عمرش را در دولت اموى و بخشى از آن را در دولت عباسى گذراند و در سال ۱۷۹ هجرى در مدینه وفات یافت و در بقیع دفن شد.

مصادر فقهی ابوحنیفه: 1- قرآن ۲- سنت ۳- قول صحابه ۴- قیاس ۵- استحسان 6- اجماع ۷- عرف.
مصادر فقهی مالک: کتاب 2- سنّت 3- عمل اهل مدینه 4- فتواى صحابى 5- قیاس 6- مصالح مرسله 7- اجماع 8- استحسان.
مصادر فقهی احمد بن حنبل: قرآن 2- سنت 3- قول صحابه و فقها 4- قیاس 5- اجماع 6- مصالح مرسله 7- سد الذرائع.
مصادر فقهى شافعی: 1- قرآن 2- سنّت 3- اجماع 4- قیاس 5- خبر واحد.

از امام شافعی در این باره سروده های بسیاری نقل شده از جمله: زمانی که در مجلسی علی و حسنین و فاطمه(ع) ذکر می شوند، گفته می شود که ای قوم از این سخنان بگذرید که اینها از سخنان رافضی ها است. به سوی خداوند مهیمن می گریزم از مردمی که دوستی اولاد فاطمه(ع) را رفض می دانند. درود پرودگار بر اولاد رسول(ص)، و لعنت او بر چنین جاهلیتی باد. ای خاندان رسول خدا محبت شما از جانب خدا بر ما واجب گشته، و در قرآن آن را نازل کرده، و در عظمت مقام شما همین بس که هر کس در نماز بر شما درود نفرستد نمازش مقبول نیست... .

احمد بن حنبل درباره سلسله سند رواياتي که منحصر در اهل بيت(ع) است گفته: اگر اين سند را بر ديوانه اى بخوانى از ديوانگى و جنونش خوب مى شود.

ابوحنیفه مى گوید: «من فقیه تر از جعفر بن محمّد ندیدم. هنگامى که منصور او را خواست، کسى را نیز به دنبال من فرستاد و گفت: اى اباحنیفه! همانا مردم فریفته جعفر بن محمّد شده اند، پس مسائلى دشوار را آماده کن تا او را امتحان کنى. ابوحنیفه مى گوید: «من در مجلس منصور، پرسش های خود را مطرح کردم، و امام نیز جواب مى داد و مى فرمود: شما چنین مى گویید، و اهل مدینه چنین مى گویند، و ما چنین مى گوییم، و آیا براى ما روایت نکرده اند که داناترین مردم کسى است که به نظرات مختلف مردم داناتر باشد».

حضرت به او فرمود: اى نعمان! پیامبر(ص) فرمود: اوّل کسى که امر دین را به رأى خود قیاس کرد ابلیس بود. بعد حضرت از ابوحنیفه سؤال کرد: کدام یک از این دو اعظم است، کشتن انسان یا زنا؟ گفت: کشتن انسان. فرمود: پس چرا در قتل نفس دو شاهد و در زنا چهار شاهد لازم است؟ باز فرمود: نماز اعظم است یا روزه؟ گفت: نماز. فرمود: پس چرا حائض باید روزه خود قضا کند ولى نماز را نه؟ بعد فرمود: واى بر تواز خدا بترس و در دین به رأى خود قیاس مکن.