اولا: همه صحابه در برابر غصب خلافت سکوت نکردند؛ چنانکه در جمع سقیفه تعدادی از صحابه حضرت علی(ع) را شایسته خلافت معرفی کردند. خارج از جمع سقیفه نیز چهره های از مهاجرین و انصار و بنی هاشم با خلافت ابوبکر مخالفت کردند که بارزترین آنها چهره هایی مانند عباس بن عبدالمطلب، فضل بن عباس، زبیر بن عوام، خالد بن سعید، مقداد بن عمرو، سلمان فارسی، ابوذر غفاری، عمار یاسر، براء بن عازب و ابی بن کعب بودند. زبیر بن عوام نه تنها با تصمیمی که در سقیفه گرفته شد مخالفت کرد بلکه به روی سران سقیفه شمشیر نیز کشید. از آن جالب تر اینکه برخی از مورّخین اهل تسنن می گویند که سلمان، ابوذر، مقداد، عمار، و هشت نفر دیگر از بزرگان مهاجر و انصار تصمیم داشتند هنگام اولین سخنرانی ابوبکر بعد از سقیفه در مسجد او را از بالای منبر به زیر آورند و بکشند.
ثانیا: اعتراض آنها بنا به دلایلی ره به جایی نبرد؛ چرا که کینه هایی که برخی قریشیان از حضرت علی(ع) به دل داشتند مانع پشتیبانی آنها از ایشان می شد. از طرفی ساختار قبیله ای جامعه شبه جزیره که در آن هر قبیله ای دنبال سهم خواهی از قدرت با نفوذ در دستگاه خلافت بود، امکان سپردن جانشینی رسول خدا را از حضرت علی(ع) سلب کرد. در این میان عموم مردم به تهدید یا تطمیع از میدان به در شدند و عده ای قلیل که هنوز در برابر توطئه سقیفه مقاومت می کردند باقی ماندند که از آنها هم کاری ساخته نبود.

امام جواد(ع) به مردي كه انفاق كرده و از اين كارش خوشحال شده بود فرمود: «شايسته است اين شادي را داشته باشى به شرطي كه آن را نابود نكرده باشى يا بعد از اين نابود نكنى! عرض كرد: چگونه نابود می شود با اين‌كه من از شيعيان خالص شمايم؟ فرمود: الان آن نيكى به برادران را با همين سخنت كه از شيعيان خالص شما هستم! نابود كردى. شيعه خالص ما افرادی مثل «سلمان»، «ابوذر»، «مقداد» و «عمّار» هستند. شما بايد بگويی: من از دوستان شمايم و دشمن دشمنانتان و دوست دوستانتان هستم تا ثواب‌ هاى از بين رفته صدقاتت باز گردد.

این فرضیه بى پایه، نوعى برداشت از نقل طبرى است که گروهى از مورخان بدون بررسی و دقت و تنها به پیروى از طبرى در کتاب هاى خود آورده اند. آنچه طبرى در این جا نقل کرده، هم از جهت سند و هم از جهت مضمون و محتوا مردود است. محققان بزرگ تاریخ در شخصیت ابن سبأ تشکیک کرده و آن را یک افسانه تاریخى قلمداد نموده اند؛ و این داستان را، ساخته و پرداخته جاعلان تاریخ و حدیث دانسته اند.

مهمترين عواملی كه موجب خشم عمومی مردم نسبت به «عثمان» شد عبارتند از: 1- او پستهاى حسّاس كشور اسلامى را در ميان اطرافيان و خويشاوندان خود كه بسيارى از آنان نالايق، فاسد و دور از تعاليم اسلام بودند تقسيم نمود. 2- شخصيت هاى بسيار بزرگوار و برجسته اى همچون «ابوذر»، «عمار یاسر»، «عبدالله بن مسعود» و ... را تبعید و یا مجازات كرد. 3- اموال بيت المال را بدون حساب و كتاب در ميان اقوام و بستگانش تقسيم كرد در حالى كه مستمندان با ايمان در آتش فقر مى سوختند. 4- مخالف دستورات کتاب الله عمل می کرد.

امام علی(ع) در نامه 46 نهج البلاغه، به تمجید يكی از يارانش می پردازد كه ظاهرا بر مالک اشتر انطباق دارد. ایشان می فرماید: «تو از كسانى هستى كه من براى برپا داشتن دين از آنها كمك مى گيرم و سركشى و تكبر گنهكاران را به وسيله آنان درهم مى شكنم و گلوگاه هاى خطرناك را به كمك آنها حفظ مى كنم». اين تعبيرات نشان مى دهد كه امام(ع) گروهى از افراد شجاع و صاحب معرفت را انتخاب كرده تا در امور حساس و مهم از آنان كمك بگيرد و مخاطب اين نامه كه مالك اشتر است يكي از آنها است.

مردى گرسنه و برهنه از پيامبر(ص) تقاضاي كمك كرد. پيامبر(ص) او را به خانه دخترش زهرا(س) فرستاد. حضرت فاطمه(س) گردنبندش را به او داد و آن مرد آن را به مسجد آورد. عمار ياسر با اجازه پيامبر(ص) آن را به دويست درهم خريد و مرد را سير كرد و پوشاند و مركبی هم به او داد و گردنبند را به وسیله غلامش نزد فاطمه(س) فرستاد. فاطمه(س) غلام را آزاد كرد و آن غلام خنديد. حضرت زهرا(س) پرسيد چرا مي خندی؟ غلام گفت: گردنبندی بابركت تر از اين نديدم. گرسنه‌ ای را سير، برهنه ای را پوشاند، غلامي را آزاد و در آخر به دست صاحبش رسيد.

مقدار فهم و عقل پیروان معاویه در شام به قدری سطحی و خام بود که معاویه به پشتوانه آنها می توانست اهداف بلند پروازانه خود را پیش ببرد. آنها سرسپرده معاویه بودند حتی اگر در روز چهارشنبه برای شان نماز جمعه می خواند، یا شتر نر را به عنوان شتر ماده به آنها معرفی می کرد، یا توجیهات غیرقابل پذیرش مبنی بر کشته شدن عمار یاسر به سبب امام علی را می باوراند و ... .