رضایت و تسلیم باید بر قضای الهی باشد و قضای الهی نیز بر اساس استعدادها و لیاقت هایی که هر شخص از خود نشان می دهد شکل می گیرد و جریان می یابد. «دعا» به تصریح آموزه های اهل بیت(ع) یکی از مؤثرترین عواملی است که مواهب الهی را به شخص جلب می کند. زیرا دعاکننده بعد از آن که نهایت کوشش خود را در استفاده از همه وسایل موجود به کار می بندد، آن جا که دیگر کاری از دستش بر نمی آید و به نقطه بن بست رسید، به در خانه خدا می رود و با توجه و توکل و تکیه بر خدا، فراهم شدن اسباب و عواملِ خارج از دایره قدرت انسانی را از وی طلب می کند و با همین توکل و تکیه است که تسلیم قضای الهی می شود.

اولا: واژه اسلام در همه جای قرآن به معنی تسلیم نیامده بلکه در آیه 3 سوره مائده «وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً»؛ به معنی شریعت محمدی(ص) آمده است.
ثانیا: علامه طباطبایی اساسا قائل به تعدّد ادیان نیست؛ بلکه دین را امری واحد و ثابت و مشترک بین همه ی شرایع می ‌داند که در طول تاریخ نزول وحی در قالب شرایع متعدد ظهور کرده و در حال تکامل بوده است تا به آخرین و کاملترین شریعت یعنی اسلام محمدی(ص) رسیده است.
ثالثا: ایشان با توجه به ادامه آیه، بیان می کنند که لازمه «حقیقت تسلیم»، پذیرفتن اسلام محمدی(ص) هست.
رابعا: ایشان می افزاید آیه نه تنها در مقام تایید اسلام اهل کتاب نیست، بلکه در مقام تهدید آنان به عذاب اخروی است.

برخی می گویند: نحوه گرفتن «جزیه» تحقیرآمیز است؛ زیرا قرآن می فرماید: «... تا زمانی که با خضوع و تسلیم، جزیه را به دست خود بپردازند». لکن علامه طباطبایی(ره) می فرماید: «کلمه صِغَر به کسر صاد و فتح غین، به معنی کوچک و صغیر است. لکن صَغَر به فتح صاد و غین، به معنی ذلّت خواهد بود. و قرآن آن را درباره اهل کتاب استعمال کرده، و منظور از ذلّت ایشان، قبول سنت اسلامی و تسلیم آنان در برابر حکومت عادلانه اسلام است. نه این که مسلمین و یا حاکمان اسلامی به آنان توهین کنند؛ زیرا این معنی با وقار اسلامی سازگاری ندارد».

امام علی(ع) در حکمت 125 نهج البلاغه، حقيقت اسلام را به گونه اى تفسير مى كند كه پيش از او هيچ كس تفسير نكرده، آن حضرت مى فرمايد: «اسلام را چنان تفسير مى كنم كه هيچ كس پيش از من آن را چنين تفسير نكرده باشد»؛ نخست می فرمایند: «اسلام همان تسليم است، و تسليم همان يقين است، و يقين همان تصديق است، و تصديق همان اقرار است و اقرار همان اداست و ادا همان عمل است». در واقع حضرت اشاره به حقیقتى دارد كه در درون جان انسان نفوذ كرده و آثار آن يكى پس از ديگرى در قلب و زبان و عمل انسان ظاهر می گردد.

مطابق روايات، چون غالب ارزاق انسان ها از آسمان است و باران از آسمان مى بارد، نور آفتاب كه منبع حيات و زندگى است از آسمان مى تابد و هوا سومين عامل مهم حيات در آسمان است، آسمان به عنوان معدنى از بركات و ارزاق الهى معرفى شده و به هنگام «دعا» به آن توجّه مى شود و از خالق و مالك آن همه رزق و روزى، تقاضاى حل مشكل مى شود. ضمن اینکه اين معنا منحصر به مسلمانان نيست و در ساير امم نيز بوده است. فلسفه ديگر اين كار اظهار خضوع و تذلل در پيشگاه خدا است؛ چرا كه انسان به هنگام اظهار خضوع يا تسليم، در مقابل شخص يا چيزى، دست هاى خود را بلند مى كند.

خطوط کلی دین در همه شرایع مشترک و ثابت است که همان «الصراط المستقیم» بصورت معرفه است؛ اما فروعات و خطوط جزئی دین که همان «شریعت» و «منهاج» باشد، تغییر کرده است. هر پیامبر دارای کتاب، اگرچه اصول کلی کتابهای پیشین را تصدیق می ‌کند؛ لیکن خودْ شریعت و دستورهای جزئی جداگانه ‌ای دارد که ناسخ شریعت گذشته است.
تعبیر «صِراطٍ مُسْتَقیمٍ» به صورت نکره، اشاره به شرایع گوناگونی است که صراط مستقیم خاص مردم هر عصری بوده و در طول تاریخ بصورت تکاملی ارائه شده اند، و در واقع مقاطع و مراحل همان صراط مستقیم واحد است.

براى تحصيل صفت «رضا» چند نکته لازم است؛ 1. توجه به خداوند به وسیله ذکر، فکر و مواظبت بر طاعات و هوای نفس. 2. بداند که انسان غافل و جاهل است و نارضایتى او نظام الهى را تغيير نمی دهد. 3. آيات و اخبارى كه در رفعت مرتبه اهل بلا و اجر و ثواب بر مصيبت است را مطالعه نماید. بالاتر از مقام رضا، مقام «تسلیم» است که مربوط به متقین است؛ و انسان در این مقام همه امور را به خدا وا می گذارد.

قرآن «دین» را واحد و «شریعت» را متعدد می داند. لذا در قرآن هرگز واژه دین به صیغه جمع نیامده؛ زیرا حقیقت دین همان تسلیم در برابر خدایی است که سلطه و شایستگی پرستش را دارد. از سویی قرآن دین را منحصر در «اسلام» دانسته و می فرماید: «هر کس که غیر از اسلام را به عنوان دین طلب کند هرگز از او قبول نخواهد شد». اما شریعت در لغت به راهی گفته می شود که انسان را به مقصد می رساند، و در اصطلاح، آموزه های عملی و اخلاقی است که با زندگی فردی و اجتماعی انسان ارتباط دارد. از این رو پلورالیسیم دینی به معنی پلورالیسم شریعتی است.

برخی برای اثبات «پلورالیسم رستگاری» به آیه 62 سوره بقره تمسّک کرده اند که می فرماید: «کسانی که به پیامبر اسلام ایمان آورده اند و کسانی که به آیین یهود گرویدند،... هر گاه به خدا و روز رستاخیز ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند پاداششان نزد پروردگارشان مسلّم است». در پاسخ باید گفت: آیه به صیغه ماضی آمده و دلالت بر رستگاری افرادی دارد که قبل از ظهور اسلام به خدا و رسول خود ایمان آورده اند. از سویی یقین، حجت ذاتی است و اگر کسی یقین به دین خود داشته باشد؛ این شخص اهل نجات خواهد بود.

در آیات قرآن پذیرش صلح با اهل کتاب، مشروط به دریافت «جزیه» از آنان است. از این رو قرآن می فرماید: «با کسانی از اهل کتاب که نه به خدا و نه به روز جزا ایمان دارند، پیکار کنید تا زمانی که با خضوع و تسلیم، جزیه را به دست خود بپردازند». در واقع «جزیه» در فرهنگ اسلامی، نوعی از مالیات است که اهل کتاب به حکومت اسلامی می پردازند. در مقابل، حکومت اسلامی نیز متعهد می شود از مال، جان و ناموس آنان محافظت نماید. از این رو «جزیه» باج دادن و باج گرفتن نیست بلکه پرداخت نوعی خاص از مالیات است.