آیات 35 و 36 سوره بقره، عصمت آدم(ع) را نقض نمی کنند. در این باره تفاسیر و توضیحات متعددی وارد شده است. از میان این تفاسیر به نظر می رسد صحیح ترین شان همان است که گفته شود نافرمانی آدم(ع) نوعی ترک اولی بوده که ناقض عصمت ایشان نیست. درباره آیه 121 سوره طه نیز که در آن به «عصیان» آدم اشاره شده، می توان همین معنای «ترک اولی» را درباره آن محتمل دانست علاوه بر اینکه حتی از لحاظ لغت نیز، مخالف با امر مستحب نیز «عصیان» به شمار می آید و لزومی ندارد که هر گونه «عصیان» به معنای گناه باشد.

با وجود عصمت پيامبران، قرآن به گناه برخي از آنان اذعان كرده است؛ پاسخ اين است كه گناه در همه اين موارد جنبه نسبى دارد؛ يعنى اينها از قبيل گناهان مطلق و معمولي نيست كه نسبت به مقام شامخ پيشوايان بزرگ دين، اطلاق شده است. آنها به اندازه اى به خدا نزديكند كه حتى يك لحظه سلب توجه از خداوند براى آنها لغزش به حساب مي آيد. بنابراين مقام، موقعيت معنوى و ... پيامبران به قدرى برجسته است كه يك غفلتِ جزئى در يك كار ساده معمولى و يا در توجّه خاص و هميشگى كه بايد به خداوند داشته باشند، گناه ناميده مى شود.

«ترک اولی» به معنای انجام دادن مستحبِّ عادی و رها کردن مسحبِّ مؤکّد است. بنابراین «ترک اولی» نه گناه است و نه مکروه و نه مباح. شخصي كه برای نماز جماعت به مسجدی که جمعیّت آن کمتر است برود و نماز خواندن را در مسجد پر جمعیّتی که ثواب بیشتر دارد ترک کند، نه مکروه انجام داده است و نه مباح و نه گناه؛ بلکه تنها مستحبِّ مؤكّد را ترک نموده است.

خداوند برای اثبات «معاد» در «قرآن»، شش راه بیان كرده است: 1. بيان بیدار كردن «اصحاب کهف» از خواب طولانی. 2. حيات و مرگ گياهان. 3. تكامل جنين در شكم مادر. 4. همانند آفرينش اوليه. 5. خلقت آسمان و زمين. 6. رستاخيزِ تابش آفتاب.

«قرآن» در آيات متعدّدى پيرامون قداست كعبه سخن گفته از جمله: آيه 96 سوره «آل عمران»: «نخستين خانه اى كه براى مردم بنا نهاده شد، همان است كه در سرزمين مكّه است؛ كه پربركت و مايه هدايت جهانيان است». آيه 97 سوره «مائده»: «خداوند كعبه را وسيله اى براى استوارى و سامان بخشيدن به كار مردم قرار داده؛ و همچنين ماه حرام، و قربانى هاى بى نشان، و قربانى هاى نشاندار را؛ اين گونه احكام به خاطر آن است كه بدانيد خداوند آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است را مى داند؛ و بدانيد خدا بر هر چيزى داناست» و ...

در احاديث آمده است كه نام فرشته اي كه در «صور» مي دمد «اسرافيل» است. امام سجّاد(ع) می فرماید: «خداوند به اسرافيل امر مى كند تا به دنيا فرود آيد و صور با اوست ... و در آن مى دمد». به تعبير بعضى از روايات اسرافيل مقرب ترين فرشته خداست و نخستين فرشته اى بود كه براى آدم سجده كرد. اصولا بودن نفخه مرگ و حيات در دست اسرافيل، نشانه عظمت مقام اين فرشته الهي است.

قرآن در آیات بسیاری، به تبیین نیایش پیامبران الهی(ع) با پروردگار پرداخته است. از این رو در بیان نیایش و توبه حضرت آدم(ع)، هنگام رانده شدن از بهشت، می فرماید: «پروردگارا ما به خویشتن ستم روا داشتیم و اگر ما را نیامرزی و ترحّم ننمایی هر آینه از زیان کاران خواهیم بود». همچنین در تبیین نیایش حضرت یوسف(ع) می فرماید: «بار پروردگارا! زندان برای من از آنچه مرا به سوی آن دعوت می کنند بهتر است». و از زبان حضرت موسی می فرماید: «بار پروردگارا! همانا من به آنچه از خیر به سوی من نازل کردی محتاجم».

مطالعه دقيق تاريخ پيشينيان، عمر طولاني به انسان مى بخشد به اين صورت كه انسان از روز آغاز خلقت آدم(ع) تا امروز همراه همه اقوام و جمعيّت ها بوده و نتيجه تجارب آنها را براى خود ذخيره نموده است. امام علي(ع) مى فرمايد: «گرچه من به اندازه همه آنانكه پيش از من زيستند عمر نكرده ام؛ اما با نظر در رفتار آنها و تفكر در اخبارشان و سير و سياحت در آثار بجامانده از آنان تا بدانجا رفتم كه مانند يكى از آنها شدم بلكه گويى بر اثر آنچه از تاريخشان به من رسيده با همه آنها از اوّل تا آخرشان بوده ام».

ممکن است از تعبیر امام علي(ع) در نهج البلاغه چنین به نظر برسد که آدم(ع) مجبور بود راه نافرمانى را بپيمايد، ولی با کمی دقت متوجه می شویم خداوند مى دانسته، آدم(ع) از روى اختيار اقدام به چنين كارى مى كند، به همين دليل، بعد از اين كار مورد مؤاخذه قرار می گیرد و از بهشت اخراج می شود. بدیهی است هیچگاه انسان به خاطر کاری که مجبور باشد مواخذه نمی شود پس علم ازلى خداوند، هيچ گونه تضادّى با اختيار انسان ندارد.

امام علی(ع) در خطبه 91، به هدف از فرستادن آدم(ع) به زمین اشاره کرده می فرماید: «خداوند آدم(ع) را بعد از توبه از بهشت فرو فرستاد تا با كمك نسل خود، زمين را آباد سازد و حجّت را بر بندگانش، اقامه كند». تعبير به عمران و آبادسازى به وسيله آدم(ع) و نسل او نشان مى دهد كه بايد هدف همه انسان ها عمران و آبادى زمين باشد، نه تخريب آن با جنگ ها و اختلافات ويرانگر. نكته ديگر مسئله اتمام حجّت بر بندگان است. گر چه خداوند به انسانها عقل داده ولى به آن اكتفا نفرموده و با فرستادن پيامبران و نزول كتاب هاى آسمانى، حجّت را بر بندگانش تمام كرده است.