معصومين(ع) در دوران زندگی، کمترين خدمت مردم را با برترين سپاس عملی پاسخ مي دادند، مانند عمل امام حسین(ع) در آزاد کردن کنيزي که به ایشان، شاخه گلی هدیه داد و یا محبت ها و سپاس های فوق العاده پيامبر(ص) به نسبت به «شيماء» خواهر رضاعى شان، و «ثویبه» که مدت کوتاهی دایه ایشان بود. اين موارد جلوه های اندکی از سپاس عملی در زندگی معصومين(ع) است.

جنبش کربلا آخرین تلاش سیاسی ممکن برای بازگرداندن حکومت به آل علي(ع) است به طوري كه امام سجاد(ع) با سیاست نظامی خداحافظی کرد و علاوه بر اين كه در اندیشه سامان دادن قیام شیعی دیگری نبود؛ بلكه با جنبش‌های سیاسی- نظامی مخالف اموی و هوادار علویان نيز همکاری نکرد. فقه امام، دعای امام و شخصیت امام در شیعه به عنوان یک الگوی امامت شیعی پذیرفته شد. پس از رحلت امام سجاد(ع) حرکت شیعی دو بخش شد. بخشی به رهبري امام باقر(ع) مشی پدر را دنبال می‌کرد و بخشی با مشی انقلابی به رهبري زید بن علی قرار داشت.

امثال عبدالله بن جعفر مى خواستند امام(علیه السلام) سالم بماند و او را از قیام نهی می کردند؛ امّا امام(ع) هدفى را دنبال مى کرد که فراتر از فکر و درک آنها بود  و  مى خواست دین و آیین جدّش پیامبر(ص) سالم بماند، چیزى که با حکومت بنى امیّه ـ تفاله هاى عصر جاهلیّت و بت پرستى ـ ممکن نبود.

چون به مردم مدینه خبر رسید که امام(علیه السلام) قصد دارد به سمت عراق حرکت کند، عبدالله بن جعفر (همسر حضرت زینب(س)) نامه اى بدین مضمون براى امام(علیه السلام) نوشت: «به نام خداوند بخشنده مهربان، به حسین بن على(علیه السلام) از عبدالله بن جعفر، امّا بعد! تو را به خدا سوگند مى دهم از مکّه خارج مشو! من بیم آن را دارم که در آن صورت، تو و خاندانت کشته شوید و در نتیجه نور زمین خاموش شود، چرا که تو روح هدایت و امیر مؤمنانى. در رفتن به سمت عراق شتاب مفرما! من از یزید و همه بنى امیّه، براى جان و مال و فرزندان و خاندانت امان مى گیرم. والسلام».

سعید بن حسین معروف به عبیدالله المهدى که خود را از نسل عبدالله بن جعفر(ع) می دانست در سال 286 هـ به رهبرى دستگاه مرکزى دعوت اسماعیلیه در شام رسید و برخلاف قرامطه که به مهدویت محمد بن اسماعیل قائل بودند، خود را امام و مهدى نامید و مهدویت را یک مفهوم نوعی و منطبق به هر کسى دانست. زکرویة بن مهرویه یکى از داعیان اسماعیلى بر ضد او قیام کرد و او به فلسطین و سپس مصر و پس از آن مغرب رهسپار شد و درنهایت در سجلماسه مراکش به زندان افکنده شد. اما ابوعبدالله شیعی با سپاهی عظیم راهی آنجا شد و او را آزاد کرد.

امام حسین(ع) پس از شهادت پدر بزرگوارش، در کنار پیشوای خود امام حسن(ع) قرار گرفت. در هنگام نبرد با معاویه، به سمت شام حرکت کرد و پس از انعقاد پیمان صلح، به همراه برادرش به مدینه بازگشت و در همان جا اقامت گزید.

منصور خلیفه ستمگر عباسی، پس از شهادت امام صادق(ع) طی نامه ای به فرماندار مدینه، از او خواست جانشینان جعفربن محمد را گردن بزند. فرماندار پاسخ داد جعفر بن محمد پنج نفر را وصی خود قرار داده؛ منصور دوانیقی، حاکم مدینه، موسی بن جعفر، برادر بزرگ امام کاظم و حمیده همسر خود. این وصیت نامه امام، حرکتی سیاسی برای حفظ جان پیشوای هفتم بود.

امام حسین(ع) در پاسخ برادرش محمد حنفیه و نیز در پاسخ نامه پسرعمویش عبدالله بن جعفر که با یادآوری بی وفایی مردم کوفه، از وی خواسته بودند به آنجا نرود، می فرماید: که رفتن به کوفه، کشته شدن و اسیر گشتن خانواده اش و دیگر حوادث مصیبت بار، خواسته خداوند است. آری، خداوند می خواست بدین وسیله چهره ننگین ظالمان بنی امیه را رسوا و برای همیشه تاریخ اسوه ای از آزادگی و مبارزه با ستم ترسیم کند.