امام علی(ع) در مقام «حمد و ستايش خدا» می فرماید: «ستايش ويژه خداوندى است كه حمد و ثنايش همه آفريده ها را فرا گرفته و سپاهش پيروز و مجد و عظمتش متعالى است»، سپس انگشت بر نعمت هاى مادّى و معنوى خداوند گذارده و در برابر آنها حمد خدا گفته و می فرماید: «او را به سبب نعمت هاى به هم پيوسته و بركات و فيض عظيمش مى ستايم، همان خداوندى كه حلمش عظيم است و به همين دليل [از خطاكاران] در مى گذرد و در آنچه حكم كرده و فرمان داده دادگر است و از آينده و گذشته با خبر، خداوندى كه به علم خود آفريدگان را ابداع كرده، و با حكمش آنها را ايجاد نموده است».

«اَنْعام» جمع «نَعَم» (بر وزن قَلَم) در اصل از مادّه «نعمت» گرفته شده است. این واژه در زبان عربی ابتدا بر شتر اطلاق می شد زيرا شتر در نزد عرب برترين نعمت بود، اما به تدریج برای اشاره به سایر چهارپایانى كه به چِرا مى‌ روند مانند گاو و گوسفند نیز به کار برده شد.

بحث اصلی سوره انعام، همانند سایر سوره هاى مکّى، دعوت به توحید، نبوت و معاد است ولى بیش از همه، روى مسأله یگانه پرستى و مبارزه با شرک و بت پرستى دور مى زند.

کسى که سوره انعام را قرائت کند هفتاد هزار فرشته که هنگام نزول سوره آن را بدرقه می کردند، به عدد هر آیه اى از این سوره، هر روز و شب بر او درود مى فرستند؛ و کسى که سه آیه اول آن را تلاوت کند، خداوند چهل هزار فرشته را موکّل او مى کند که ثواب عبادتى همانند عبادت آنها را تا روز قیامت براى او بنویسند؛ و اگر چهار رکعت نماز بخواند با سوره حمد و انعام و پس از قرائت نماز بگوید: «یا کَرِیمُ...» هر حاجتى از خدا طلب کند، خداوند به او خواهد داد.

«عبادت» و «عبوديّت» هر دو به معناى اظهار خضوع است؛ ولى به گفته راغب در مفردات، عبادت مفهوم عميق ترى دارد؛ و به معناى نهايت خضوع در مقابل كسى است كه نهايت انعام و اكرام را فرموده، يعنى خدا.

عبوديّت اظهار آخرين درجه خضوع در برابر كسى است كه همه چيز از ناحيه اوست، و تنها كسى مى تواند «معبود» باشد كه نهايت انعام و اكرام را كرده است و او كسى جز خدا نيست.

این آیه در مورد عبداللّه بن سعد نازل گردید، که از کاتبان وحى بود، اما خیانت کرد و پیغمبر(ص) او را طرد نمود. پس از آن ادعا کرد: من مى توانم همانند آیات قرآن بیاورم.

عده اى از قریش به پیامبر(ص) گفتند: براى موسى وعیسى(ع) و انبیاى دیگر معجزات نقل مى کنى، ، تو نیز امثال این کارها را براى ما انجام ده تا ما ایمان آوریم. همین که پیامبر(ص) آماده دعا کردن شد، پیک وحى نازل شده، گفت: اگر بخواهى، دعوت تو اجابت مى شود، ولى در این صورت  اگر ایمان نیاورند همگى سخت کیفر مى بینند.

روزى ابوجهل سخت پیامبر را آزار داد. حمزه که تا آن روز درباره اسلام اندیشه مى کرد، در آن روز براى شکار به بیابان رفته بود. هنگامى که بازگشت، از جریان کار ابوجهل و برادرزاده خویش با خبر شده به سراغ ابوجهل رفت و چنان بر سرش کوفت که خون جارى شد، سپس حمزه به سراغ پیامبر(ص) آمد و اسلام را پذیرفت. آيه فوق در باره اين حادثه نازل گرديد و وضع ايمان حمزه و پافشارى ابو جهل را در كفر و فساد مشخص ساخت.

این آیه درباره ولید بن مغیره نازل شد که به پیامبر(ص) گفت: اگر نبوت راست است من به این مقام از تو سزاوارترم؛ زیرا هم سنّم بیشتر است و هم مالم. یا درباره ابو جهل است که گفت: ما و قبیله بنى عبد مناف در همه چیز با هم رقابت داشتیم تا این که آنها ادعا کردند پیامبرى از میان ما برخاسته که وحى به او مى شود. ولى ممکن نیست ما به او ایمان بیاوریم مگر این که بر ما وحى شود.