آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

بحث اصلی سوره انعام، همانند سایر سوره هاى مکّى، دعوت به توحید، نبوت و معاد است ولى بیش از همه، روى مسأله یگانه پرستى و مبارزه با شرک و بت پرستى دور مى زند.

گفته مى شود: این سوره شصت و نهمین سوره اى است که در «مکّه» بر پیامبر(صلى الله علیه وآله) نازل گردید، ولى در چند آیه از آن گفتگو است که بعضى معتقدند: این چند آیه در «مدینه» نازل شده است.
اما از روایاتى که از طریق اهل بیت(علیهم السلام) به ما رسیده استفاده مى شود که: یکى از امتیازات این سوره آن است که تمام آیاتش یک جا نازل شده است (1) و بنابراین همه آن «مکّى» خواهد بود.
1 ـ هدف اساسى این سوره، همانند سایر سوره هاى مکّى، دعوت به اصول سه گانه «توحید»، «نبوت» و «معاد» است ولى بیش از همه، روى مسأله یگانه پرستى و مبارزه با شرک و بت پرستى دور مى زند، به طورى که در قسمت مهمى از آیات این سوره روى سخن به «مشرکان و بت پرستان» است و به همین مناسبت گاهى رشته بحث به اعمال و کردار و بدعت هاى مشرکان مى کشد.
2 ـ تدبر و اندیشه در آیات این سوره که آمیخته با استدلالات زنده و روشنى است، روح توحید و خدا پرستى را در انسان زنده کرده و پایه هاى شرک را ویران مى سازد و شاید به خاطر همین به هم پیوستگى معنوى و اولویت مسأله توحید بر سایر مسائل بوده، که همه آیات آن یک جا نازل گردیده است.
3 ـ و نیز به خاطر همین موضوع است که در روایاتى که پیرامون فضیلت این سوره نازل شده کراراً مى خوانیم سوره «انعام» را هفتاد هزار فرشته، به هنگام نزول بدرقه کردند، و کسى که آن را بخواند (و در پرتو آن روح و جانش از سرچشمه توحید سیراب گردد) تمام آن فرشتگان براى او آمرزش مى طلبند (2)
4 ـ دقت در آیات این سوره، مى تواند روح نفاق و پراکندگى را از میان مسلمانان برچیند، گوش ها را شنوا، چشم ها را بینا و دل ها را دانا سازد.
ولى عجیب این است: بعضى، از این سوره، تنها به خواندن الفاظ آن قناعت مى کنند و جلسات عریض و طویلى براى «ختم انعام» و حل مشکلات شخصى و خصوصى خود با تشریفات ویژه اى تشکیل مى دهند که به نام جلسات «ختم انعام» نامیده مى شود.
مسلّماً اگر در این جلسات به محتواى سوره دقت شود نه تنها مشکلات شخصى، مشکلات عمومى مسلمانان نیز حل خواهد شد.
اما افسوس که بسیارى از مردم به قرآن به عنوان یک سلسله «اوراد» که داراى خواص مرموز و ناشناخته است مى نگرند و جز به خواندن الفاظ آن نمى اندیشند، در حالى که قرآن سراسر درس است و مکتب، برنامه است و بیدارى، رسالت است و آگاهى. (3)