امام علی(ع) با اشاره به تفاوت پاداش الهی نسبت به اعمال بندگان می فرماید: «كسى كه با دستِ كوتاه ببخشد با دست بلند به او بخشيده مى شود»، اشاره به اين كه عطاى بندگان و کارهای نیک آنان هرقدر زياد باشد در مقابل پاداش الهى بسيار كم و كوچك است؛ زیرا خداوند در قرآن می فرماید: «هر كس كار نيكى به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد»، و در آیه دیگر، هفتصد برابر و در آيه ديگرى نويد بخشش هميشگى و جاويدان را به وی مى دهند. درواقع هدف این آیات، ایجاد انگیزه و تشويق بندگان در انجام كار خير است.

در دنياى مادى رضايت به اعمال مجرمانه دیگران جرم نمى باشد همان گونه كه رضايت به اعمال نيك پاداشی ندارد، اما در تعالیم اسلامی قضیه متفاوت است و با صراحت آمده است هر كس به كار ديگرى رضايت دهد در سلك و گروه او قرار خواهد گرفت؛ امام علی(ع) در این خصوص می فرماید: «اگر كسى در مشرق به قتل برسد و ديگرى در مغرب به آن رضايت دهد شخص راضى در نزد خداوند شريك قاتل است».

شفیعان در روز قیامت متعددند: 1- خداوند. 2- شخص پیامبر اسلام(ص). 3- تمام انبیاء. 4- فرشتگان. 5- ائمه معصومین 6- شیعیان. 7- علماء و دانشمندان. 8- شهیدان. 9- قرآن. 10- کسانى که عمرى در اسلام صرف کرده اند. 11- عبادات. 12- اعمال نیک.

اعمال نيک، بهترين عامل در دفع آثار سوء گناهان است. لذا شايسته است که در هنگام توبه تنها به استغفار قناعت نشود بلکه، عملا در مقام جبران بر آیند، و به همان اندازه حسنات انجام دهند. کما اينکه خوبي نمودن در مقابل بدي ديگران آثار سوء بدي را برطرف و زشتي عمل را به آنان برمي گرداند. البته اين حکم اخلاقى مخصوص موارد مؤثر است، و گرنه، اجراى حدود و کيفر بدکاران جزء قوانين اسلامى است.

اعمال کفار با اهداف مادی انجام می شود؛ لذا غالبا در همین دنیا جزای اعمال نیک خود را می بینند. این نیت و هدف است که به عمل شکل و محتوا مى دهد .اگر برنامه  و هدف سالم باشد، خود عمل نیز چنین خواهد بود، ولى اگر برترین اعمال را با انگیزه اى پست و هدفى بى ارزش انجام دهیم، آن عمل به کلّى مسخ و بى محتوا مى شود.

خداوند در آیه 266 سوره بقره می فرماید: کسانى که اعمال نیکى انجام مى دهند و سپس آن را با ریا و منت همراه می کنند مثل کسی است که باغی سرسبز برای خود و فرزندان دارد ولی گردباد آتشبار آن را بسوزاند. یعنی ریا مانع ذخیره اعمال برای آینده می شود.

اکثر دانشمندان اسلامى معتقدند: بهشت و جهنم هم اکنون وجود خارجى دارند و ظواهر آیات قرآن نیز این نظر را تأیید مى کند، به عنوان نمونه، در آیات بسیاری، در رتبطه با بهشت و جهنم، از تعبیر به «أُعِدَّتْ»؛ (مهیا شده) استفاده می شود، و یا در آیات مربوط به معراج مى خوانیم: «بار دیگر پیامبر جبرئیل را نزد «سدرة المنتهى» در آنجا که بهشت جاویدان قرار داشت مشاهده کرد». هم چنین در سوره تکاثر می فرماید: «اگر علم الیقین داشتید * دوزخ را مشاهده مى کردید». ظاهر این آیات نشانه وجود بهشت و جهنم است.