امام علي(ع) درباره لزوم «اخلاص» در «دعا» مي فرماید: «به هنگام دعا، پروردگارت را با اخلاص بخوان [و تنها دست به دامان لطف او بزن] چرا كه بخشش و حرمان به دست اوست». بر این اساس، اخلاص از ثمرات ايمان به توحيد افعالى است؛ يعني انسان بايستي خواسته هاى خود را فقط از خدا بخواهد نه از غير خدا و اگر هم بر طبق عالَم اسباب به سراغ غير خدا رفت باز هم مؤثر واقعى را خدا بداند كه اراده اش گاه به دست بندگانش تحقق مى يابد.

امام علی(ع) در ارتباط با اهمیت و آثار «نماز» می فرماید: «برنامه نماز را به خوبى مراقبت كنيد و در محافظت آن بكوشيد؛ زيرا نماز بر همه مؤمنان در اوقات مخصوص واجب است، به عنوان فريضه واجب بر مؤمنان مقرّر شده است، آيا پاسخ دوزخيان را در برابر اين سؤال كه چه چيز شما را به دوزخ كشانيد؟ نمى شنويد كه مى گويند: ما از نمازگزاران نبوديم، گناهان را فرو مى ريزد؛ همچون فرو ريختن برگ از درختان و طناب هاى معاصى را از گردن ها مى گشايد، پيامبر(ص) نماز را به چشمه آب گرمى تشبيه فرمود كه بر در خانه انسان باشد و او هر شبانه روز پنج مرتبه خود را در آن شستشو دهد كه بى شكّ چرك در بدنش باقى نخواهد ماند و ...».

«عمل» سرمايه است و باید آن را حفظ کرد. انسان عملى را كه براى خدا و مخفيانه انجام می دهد نبايد براى مردم ذكر كند؛ زیرا به فرموده امام باقر(ع) عملی را که انسان به رخ مردم بكشد عملى ريائى براى او ثبت مى شود. عمل چه نيك و چه بد همسفر آخرت انسان است. در روایت پیامبر(ص) آمده که سه چيز ميت را مشايعت مى كند، يكى اهل و عيال و ديگری ثروت و سومى عمل انسان است از میان آنها تنها عمل است که با او مى ماند. همچنین امام باقر(ع) فرمودند: «عمل صالح به بهشت رفته و جايگاه صاحبش را مهيا مى كند».

به اعتقاد بزرگان علم اخلاق، ريشه هاي صفت رذیله «تکبّر»، عُجب، کینه، حسد و ریا هستند؛ ولی ظاهراً امور دیگری غير از اين چهار مورد نیز می تواند به عنوان ریشه تکبّر قرار بگيرد.

وظیفه ما در برابر مدعيان رؤيت امام زمان(عج) اين است كه بدانیم اولاً: مسئله رؤيت به اختيار انسان نیست و وابسته به يك سرى شرايط و مصالح خاصى است كه اگر آماده شود مقدمات ملاقات نيز فراهم مى شود. ثانياً: مطابق توقيع حضرت به على بن محمد سمرى، مدعى ملاقات دائمى، دروغگو است و بايد او را تكذيب كرد. ثالثاً: بايد مدعى ملاقات را آزمايش كرد که آيا هدفش از اين كار، ريا و جذب مردم و انحراف در جامعه است يا نه؟ و ... .

امام علی(ع) در ارتباط با اوصاف «اهل بهشت» می فرماید: «پرهيزكاران گروه گروه به سوى بهشت رهنمون مى شوند در حالى كه در خانه هايى امن قرار مى گيرند و از اين جايگاه، بسيار خشنودند، آنها كسانى هستند كه در دنيا اعمالشان پاك و چشمانشان [از خوف خدا] گريان، شبهايشان در دنيا بر اثر خشوع و استغفار همچون روز و روزهايشان از خوف پروردگار و توجّه به او همچون شب بوده است، به اين دليل خداوند بهشت را منزلگاه آنها و پاداش [عظيم] را ثوابشان قرار داد و آنها سزاوار اين نعمت و شايسته آن بودند، در سرايى دائم و در ميان نعمت هاى پايدار اقامت مى گزينند».

انفاق که از روی ریا وخود نمایی باشد مثل کشاورزی بر روی یک سنگ صاف که اندک خاکی بیشتر ندارد می باشد، که اگر باران و بذر مناسب هم باشد باز فایده ای ندارد. ولی اگر انفاق از روی اخلاص باشد مثل باغی خرم در یک بلندی است که از باران و  حتی از شبنم سیراب می شود ومحصول او دو برابر می شود.

خداوند در آیه 266 سوره بقره می فرماید: کسانى که اعمال نیکى انجام مى دهند و سپس آن را با ریا و منت همراه می کنند مثل کسی است که باغی سرسبز برای خود و فرزندان دارد ولی گردباد آتشبار آن را بسوزاند. یعنی ریا مانع ذخیره اعمال برای آینده می شود.

قرآن انفاق کردن کفار را که از روی ریا و خود نمایی است، به باد شدید و سوزان و یا فوق العاده سرد و خشک کننده اى تشبیه نموده که به کشت و زرعى بوزد و آن را خشک کند؛ چرا که این گونه انفاق ها نه از نظر اجتماعى مشکلى را حل مى کند (چون غالباً درغیر مورد مصرف مى شود) و نه نتیجه اخلاقى براى انفاق کننده خواهد داشت.

تمثیل، شیوه ای زیبا و قابل فهم برای بیان حقایق است. قرآن در قالب مثال حقایقی را مطابق با فهم عموم انسان ها بیان کرده است که از فصاحت و بلاغت قرآن پرده برمی دارد و جهانی از معارف را در قالب مثال های زیبا بیان می کند.