آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

امام علی(ع) با اشاره به تفاوت پاداش الهی نسبت به اعمال بندگان می فرماید: «كسى كه با دستِ كوتاه ببخشد با دست بلند به او بخشيده مى شود»، اشاره به اين كه عطاى بندگان و کارهای نیک آنان هرقدر زياد باشد در مقابل پاداش الهى بسيار كم و كوچك است؛ زیرا خداوند در قرآن می فرماید: «هر كس كار نيكى به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد»، و در آیه دیگر، هفتصد برابر و در آيه ديگرى نويد بخشش هميشگى و جاويدان را به وی مى دهند. درواقع هدف این آیات، ایجاد انگیزه و تشويق بندگان در انجام كار خير است.

امام علي(عليه السلام) در حکمت 232 «نهج البلاغه» با اشاره به تفاوت پاداش الهى نسبت به اعمال بندگان مى فرمايد: (كسى كه با دست كوتاه ببخشد با دست بلند به او بخشيده مى شود)؛ «مَنْ يُعْطِ بِالْيَدِ الْقَصِيرَةِ يُعْطَ بِالْيَدِ الطَّوِيلَةِ».
اشاره به اين كه عطاى بندگان هرقدر زياد باشد در مقابل عطاى الهى و پاداش هاى بسيار عظيمش كم و كوچك است. قرآن مجيد مى فرمايد: «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا»(1)؛ (هر كس كار نيكى را به جا آورد، ده برابر آن پاداش دارد). همچنین در آیه ديگر مى فرمايد: «مَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهُمْ فِي سَبِيلِ اللهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِى كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِّائَةُ حَبَّةٍ وَ اللهُ يُضَاعِفُ لِمَنْ يَشَاءُ وَاللهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ»(2)؛ (كسانى كه اموال خود را در راه خدا انفاق مى كنند، همانند بذرى هستند كه هفت خوشه بروياند، كه در هر خوشه، يكصد دانه باشد و خدا آن را براى هر كس بخواهد [و شايسته باشد]، دو يا چند برابر مى كند، و لطف خدا گسترده، و او [به همه چيز] داناست). در اين آيه ملاحظه مى كنيم كه پاداش الهى هفتصد برابر و گاهى دو يا چند برابر اين مقدار است كه قابل مقايسه با كار نيك بندگان نيست. سرانجام در آيه ديگرى خداى متعال به بندگان عطاى «غير مجذوذ»؛ (بخشش هميشگى و جاويدان) را نويد مى دهد.(3) البته جاى تعجب نيست، عظمت خداوند، وسعت رحمت و جود و بخشش او چنين اقتضايى را دارد و همه اينها جزو برنامه اى تشويقى براى ايجاد انگيزه هاى قوى تر در بندگان براى انجام كارهاى خير است.
تعبير به «يَد طَويله»؛ (دست بلند) و «يَد قَصيره»؛ (دست كوتاه) كنايه از نعمت هاى بزرگ و كوچك است؛ زيرا انسان معمولاً چيزى را كه مى بخشد با دست خود مى بخشد. مسلم در كتاب «صحيح» خود حديثى را نقل كرده كه: «پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) به همسرانش فرمود: «أَسْرَعُكُنَّ لِحَاقاً بِي أطْوَلُكُنَّ يَداً»؛ (از ميان شما كسى زودتر به من ملحق مى شود كه دستش از همه بلندتر باشد)، همسران پيامبر(صلى الله عليه وآله) معناى اين سخن را نفهميدند و گمان كردند اشاره به همين عضو مخصوص است و گاه طول دست خود را با هم مقايسه مى كردند تا اين كه «زينب بنت جحش» [همسر پيامبر(صلى الله عليه وآله)] از دنيا رفت و نخستين كسى از همسران پيامبر(صلى الله عليه وآله) بود كه به آن حضرت ملحق شد و او زنى بود كه بسيار در راه خدا صدقه مى داد و كارهاى خير فراوانى مى كرد حتى وسائلى با دست خود مى ساخت و مى فروخت و بهاى آن را در راه خدا انفاق مى كرد اينجا بود كه آنها مراد پيامبر(صلى الله عليه وآله) را فهميدند».(4)
علامه شوشترى(رحمه الله) بعد از نقل اين سخن در «شرح نهج البلاغه» خود از عايشه چنين نقل مى كند كه: «زينب (بنت جحش) به مقامى رسيد كه هيچ كس به آن نرسيد؛ پيامبر(صلى الله عليه وآله) به او بشارت داد كه به زودى به وى ملحق مى شود و همسرش در بهشت خواهد بود».(5)،(6)