آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

در قرآن وصف «متكلم» صريحاً نيامده است؛ ولى فعلى كه دال بر آن است ذكر شده، مانند آیه 164 سوره نساء که می فرماید: «و خداوند با موسى سخن گفت» از این رو حضرت موسی(ع) به عنوان «كَليمُ الله» شهرت یافت. همچنین قرآن در سه مورد به «كَلامَ الله» و در يك مورد «كَلامى» تعبیر شده است؛ و در موارد متعدّدى تعبير به «كَلِمةُ رَبِّكَ» يا «كَلِمَةُ اللهِ» آمده، که از مجموع اينها مى توان به خوبی نتيجه گرفت كه يكى از اوصاف پروردگار «متکلم» است.

در قرآن وصف «متكلم» صريحاً نيامده است؛ ولى فعلى كه دال بر آن است ذكر شده، مانند: «وَ كَلَّمَ اللهُ مُوسى تَكْليماً»(1)؛ (و خداوند با موسى سخن گفت) و از همين نظر موسى(عليه السلام) به عنوان «كَليمُ الله»؛ ( كسى كه مخاطب سخن خداوند بود) مشهور و معروف شده است. از اين گذشته در قرآن در سه مورد تعبير به «كَلامَ الله»(2)؛ (سخن خدا) شده و در يك مورد «كَلامى»(3)؛ (سخن من) آمده است. همچنین در موارد متعدّدى تعبير به «كَلِمةُ رَبِّكَ»؛ (سخن پروردگار تو) يا «كَلِمَةُ اللهِ»؛ (سخن خداوند) نيز ديده مى شود.
از مجموع اينها به خوبى مى توان نتيجه گرفت كه يكى از اوصاف پروردگار «مُتَكَلِّم» است. بلكه به طورى كه قوشجى در «شرح تجريد العقائد» آورده، توصيف خداوند به «متكلم» منحصر به مسلمانان نيست؛ بلكه تمام ارباب ملل و مذاهب خدا را متكلم مى دانند هرچند در تفسير معني كلام و سخن گفتن الهى اختلاف نظر دارند.(4)