کتاب «مرآه الزمان فى تاریخ الاعیان» توسط شمس الدین ابو المظفر یوسف بن قزاوغلى سبط ابن جوزى (581ـ 654ق) نوشته شده است و از مهم ترین منابع تاریخ اسلام، سیره نبوى، رجال و حدیث براى اهل سنت به شمار مى رود، به طورى که بسیارى از مورخان متاخر مثل ابن کثیر، ذهبى، و ابن حجر عسقلانى بهره هاى فراوانى از آن برده و در ترجمه و شرح حال نویسنده کتاب به نیکى از وى یاد کرده اند.نویسنده کتاب على رغم اینکه از حنابله حشویه بود اما نسبت به شیعیان و ائمه بزرگوار شیعه(ع) دشمنى نداشت؛ بلکه کتابى درباره دوازده امام شیعه نوشته است که با نام «تذکره الخواص» یا «تذکره خواص الامه بذکر خصائص الامه» شهرت دارد. عده اى از مورخان متعصب اهل سنت مثل ذهبى که نوشتن مناقب و فضائل اهل بیت پیغمبر اکرم(ع) را بر نمى تابد، سبط ابن جوزى را به دلیل نوشتن این کتاب متهم به تشیع کرده و پس از تمجید و توصیف فراوان درباره وى گفته است: اما (متاسفانه) در نهایت رافضى (یعنى شیعه) گشت.

 

«المنتظم فى تاریخ الملوک و الامم» یکى از کتاب هاى بسیار مهم اهل سنت در زمینه تاریخ اسلام، صحابه شناسى و رجال مى باشد که توسط ابو الفرج عبد الرحمن ابن جوزى (508ـ 597ق) تالیف شده است. ابن جوزى که با فلسفه و علوم نظرى مخالف بود، روش کلامى و صرفاً غیر عقلى در عقاید را دنبال مى کرد. اما على رغم این مخالفت براى اثبات وجود خدا در ابتداى کتاب خود همان «دلیل حدوث» متکلمان را ذکر کرده است که در واقع برهان عقلى به شمار مى رود. این کتاب به عنوان منبعى مهم براى مورخان پس از ابن جوزى به شمار مى رود که بخشى از مطالب کتاب خود را بر اساس آن تدوین نموده اند. مثل ذهبى در تاریخ الاسلام و ابن کثیر در البدایه و النهایه. ابن جوزى که از متعصبان حنابله اهل سنت بود بسیاری از حقایق و وقایع مربوط به عقاید شیعه را در کتاب خود نقل و ذکر نکرده است. او که از نوادگان ابوبکربود با تشیع مبارزه مى کرد و همه علماى شیعه را در بغداد ممنوع المنبر کرد. همچنین مثل سایر تراجم نویسان اهل سنت، اعتقاد به تشیع را دلیل بر ضعف راوى دانسته و با عباراتى مثل «کان یمیل الى الرفض یا التشیع»، «کان یرمى بالاعتزال و الرفض»، «یتظاهر فى الغلوّ و الرفض»، «لایعظّم بیت الخلافه» به تضعیف و ردّ علما و راویان شیعه پرداخته است. البته به طور نا خواسته مطالبى در کتابش بیان کرده که به نفع شیعه بوده و به وسیله علماى شیعه مورد دقت قرار گرفته است.
 

شیعه بر این اعتقاد است که نماز عملی تعبدی است و در یک عمل تعبدی كسی حق تصرّف ندارد؛ تصرّف در چنین امری بدعت و حرام است. تنها شارع دین اصل و کیفیت عبادات را برای بندگان وضع می کند و انسانها نیز به حکم بنده بودن باید مطیع و تسلیم امر پروردگار عالم باشند. و از آنجا که پیامبر(ص) با دست باز نماز خوانده است، شیعیان نیز در راستای عمل به روش و سنت پیامبر - که بیان کننده شرع الهی است - نمازشان را با دست باز به جای می آورند. از این رو تکتف بعد از رحلت پیامبر(ص) در عمل عبادی نماز به وجود آمده است.

شمس الدین ابوالمظفر یوسف بن قزاوغلی ابن عبدالله سبط ابی الفرج ابن جوزی (581 ـ 654 ق)- که نوه دختری ابن جوزی مورخ معروف است، یکی از مهم ترین دانشمندان اهل سنت به ویژه حنابله و حنفیّه در زمینه اخلاق و موعظه، تاریخ، رجال، حدیث تفسیر قرآن می باشد. او در بغداد متولد شد و با مهاجرت به دمشق و سکونت در آنجا در همان دیار وفات یافت. کتاب‌ها و نظرات او یکی از منابع مهم و دست اول تراجم نویسان، صحابه شناسان ومورخان اهل سنت و حتی علمای شیعه به شمار می رود.

شمس الدین ابو عبدالله محمد بن ابى بکر بن ایوب بن سعد زرعى دمشقى (ابن قَیِّم جوزى) (691-751 ق) از بزرگان و به اصطلاح اصلاح گران سلفیّه به شمار مى رود که شاگرد ابن تیمیه بوده و نقش بسیار مهّمى در شکل گیرى فرقه انحرافى وهابیت داشته است. او در شاگردى ابن تیمیه چنان بارز و متعهّد بود که هیچ سخنى خارج از مطالب و چارچوب اندیشه هاى استادش نگفته است؛ بلکه در همه موارد به یارى او شتافته و در انتشار عقاید گمراه کننده ابن تیمیه تلاش کرده است؛ به گونه اى که کتاب‌های ابن تیمیه را تلخیص، تهذیب، و استنساخ کرده و منتشر مى نمود.

ابوالفرج عبدالرحمن بن علی بن محمد جوزی بغدادی (508 ـ 597 ق) معروف به «ابن جوزی» از دانشمندان مهم اهل سنت است که کتاب‌های فراوانی در زمینه های مختلف علوم اسلامی مثل تفسیرقرآن، حدیث، اخلاق، رجال، صحابه شناسی، سیره نبوی و تاریخ اسلام نوشته که مورد توجه و استناد متاخران قرار گرفته است. ابن جوزی در بغداد متولد شد و در همانجا وفات یافت و بنا به گزارش ذهبی او از نوادگان ابوبکر می باشد. وی مانند سایر حنابله حشویه که سلفی و اهل ظاهر هستند و فقط به ظواهر آیات و روایات اعتنا و استناد می کنند، با فلسفه و علوم نظری مخالف بود. او مثل برخی تراجم نویسان و علمای اهل سنت، اعتقاد به تشیع را دلیل بر ضعف راوی می دانست و از جمله کسانی است که با شیعیان دشمنی و کینه مخصوصی داشته و با تشیع به عنوان بدعت مبارزه می کرد؛ به طوری که همه علمای شیعه بغداد را از منبر منع کرد. ابن جوزی برخی مطالب را در فضیلت ولایت علی بن ابی طالب (ع) نقل کرده که خوشایند ذهبی و دیگر پیروان ابن تیمیه نبوده است.