آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

کتاب «مرآه الزمان فى تاریخ الاعیان» توسط شمس الدین ابو المظفر یوسف بن قزاوغلى سبط ابن جوزى (581ـ 654ق) نوشته شده است و از مهم ترین منابع تاریخ اسلام، سیره نبوى، رجال و حدیث براى اهل سنت به شمار مى رود، به طورى که بسیارى از مورخان متاخر مثل ابن کثیر، ذهبى، و ابن حجر عسقلانى بهره هاى فراوانى از آن برده و در ترجمه و شرح حال نویسنده کتاب به نیکى از وى یاد کرده اند.نویسنده کتاب على رغم اینکه از حنابله حشویه بود اما نسبت به شیعیان و ائمه بزرگوار شیعه(ع) دشمنى نداشت؛ بلکه کتابى درباره دوازده امام شیعه نوشته است که با نام «تذکره الخواص» یا «تذکره خواص الامه بذکر خصائص الامه» شهرت دارد. عده اى از مورخان متعصب اهل سنت مثل ذهبى که نوشتن مناقب و فضائل اهل بیت پیغمبر اکرم(ع) را بر نمى تابد، سبط ابن جوزى را به دلیل نوشتن این کتاب متهم به تشیع کرده و پس از تمجید و توصیف فراوان درباره وى گفته است: اما (متاسفانه) در نهایت رافضى (یعنى شیعه) گشت.

 

کتاب «مرآه الزمان فى تاریخ الاعیان» توسط شمس الدین ابو المظفر یوسف بن قزاوغلى سبط ابن جوزى (581ـ 654ق) نوشته شده است و از مهم ترین منابع تاریخ اسلام، سیره نبوى، رجال و حدیث براى اهل سنت به شمار مى رود، به طورى که بسیارى از مورخان متاخر مثل ابن کثیر، ذهبى، و ابن حجر عسقلانى بهره هاى فراوانى از آن برده و در ترجمه و شرح حال نویسنده کتاب به نیکى از وى یاد کرده اند و در توصیف کتابش گفته اند که در بیست مجلد بوده و از بهترین و زیباترین کتاب هاى تاریخى است به طورى که نسبت به کتاب المنتظم نیز برتر و بهتر است.
عقیده سبط ابن جوزى:
نویسنده کتاب على رغم اینکه از حنابله حشویه بود اما نسبت به شیعیان و ائمه بزرگوار شیعه(علیه السلام) دشمنى نداشت؛ بلکه کتابى درباره دوازده امام شیعه نوشته است که با نام «تذکره الخواص» یا «تذکره خواص الامه بذکر خصائص الامه» شهرت دارد. عده اى از مورخان متعصب اهل سنت مثل ذهبى که نوشتن مناقب و فضائل اهل بیت پیغمبر اکرم(علیهم السلام) را بر نمى تابد، سبط ابن جوزى را به دلیل نوشتن این کتاب متهم به تشیع کرده و پس از تمجید و توصیف فراوان درباره وى گفته است: اما (متاسفانه) در نهایت رافضى (یعنى شیعه) گشت.
اهمیت کتاب مرآة الزمان:
به هر حال کتاب «مرآه الزمان» حائز اهمیت بوده و مورد توجه و استفاده علماى اهل سنت و همچنین دانشمندان شیعه قرار گرفته است. یکى از مهمترین مسائلى که در کتاب سبط ابن جوزى بر خلاف آثار متعصبان اهل سنت آمده واقعه غدیراست.
از میان مورخان متاخر فقط همین ذهبى است که مطالب سبط ابن جوزى در «مرآه الزمان» را نقل و رد کرده و البته براى نقد و ابطال مطالبش هیچ دلیل و مستندى ارائه نکرده و با تعابیرى مثل «سخنش گزاف و بیهوده است» در صدد مخالفت بر آمده است.
سبط ابن جوزى این کتاب را به حق «مرآه الزمان» نامیده و هر مطلبى را که از ابتداى تاریخ تا سال وفات خودش (سال 754 قمرى) به طور مستند در دست داشته در آن منعکس کرده است.
نویسنده کتاب از غالب منابع معتبر قبل از خودش به ویژه کتاب جدش (المنتظم) بهره برده است.
شیخ قطب الدین یونینى دو کتاب مربوط به کتاب «مرآه الزمان» نوشته که مورد توجه متاخرین واقع شده است یکى «مختصر مرآه الزمان» و دیگرى «ذیل مرآه الزمان».