آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«نامه اعمال» داراي مشخصاتي از اين قرار است: كارنامه تمامى عمر انسان است و چنان گويا و زنده است كه جايى براى انكار يا شكّ باقى نمى گذارد و هركس مى تواند با مشاهده آن قضاوت كند، حتى خود مجرمان درباره خودشان. نويسندگان نامه اعمال دو فرشته به نام هاي «رقيب» و «عتيد» اند و از بعضى روايات استفاده مى شود كه فرشتگان روز و شب از هم جدا هستند که جاى خود را به ديگرى مى دهند و علاوه بر آنها فرشتگان ديگرى نيز مأمور ثبت بعضى از اعمال خاص هستند. آنها «حسنات» را فوراً مى نويسند اما «سيّئات» را با مهلت مي نويسند تا شايد انسان نادم شود و توبه كند.

از مجموع آيات «قرآن مجيد» و روايات اسلامی مشخصات زير براى «نامه اعمال» به دست مى آيد:
1. نامه اعمال، كارنامه تمامى عمر انسان است و هيچ چيز را فرو گذار نمى كند.
2. نامه اعمال، چنان گويا و زنده است كه جايى براى كمترين انكار يا شكّ و ترديد باقى نمى گذارد و هركس مى تواند با مشاهده آن قضاوت كند، حتى خود مجرمان درباره خودشان!
3. نويسندگانِ نامه اعمال دو فرشته اند كه به خاطر تعبيراتِ «قرآن»، «رقيب» و «عتيد» نام گرفته اند، از بعضى روايات استفاده مى شود كه فرشتگانِ روز و شب از هم جدا هستند و هر كدام جاى خود را به ديگرى مى دهند، در بعضى از آيات «قرآن» نيز اشاره سربسته اى به اين معنا ديده مى شود.
4. از بعضى از روايات برمى آيد كه علاوه بر آنها فرشتگانِ ديگرى نيز مأمور ثبت بعضى از اعمال خاص هستند، مثلا در حديثى از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) مى خوانيم: «إِذَا كَانَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ كَانَ عَلَى كُلِّ بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ الْمَسْجِدِ مَلَائِكَةٌ يَكْتُبُونَ الْأَوَّلَ فَالْأَوَّلَ فَإِذَا جَلَسَ الْإِمَامُ طَوَوُا الصُّحُفَ وَ جَاءُوا يَسْتَمِعُونَ الذِّكْرَ»(1)؛ (هنگامى كه روز جمعه مى شود بر هر درى از درهاى مسجد فرشتگانى مى نشينند كه نام اشخاص را يكى بعد از ديگرى به ترتيب مى نويسند و هنگامى كه امام [بر منبر] مى نشيند [قبل از شروع خطبه ها] آنها نوشته هاى خود را جمع كرده و براى استماع ذكر خدا مى آيند!).
5. از بعضى از روايات استفاده مى شود كه «حسنات» را فوراً مى نويسند؛ اما «سيّئات» را با يك مهلت خواهند نوشت (شايد از كار خود نادم شود و توبه كند).
اين سخن را با چند جمله پر معنا از دعاهاى معروف امام سجّاد حضرت على بن الحسين(عليهما السلام) در «صحيفه سجاديه» پايان مى دهيم و همه، در اين جمله ها با حضرتش همصدا مى شويم:
امام به پيشگاه خدا چنين عرضه مى دارد: «اللَّهُمَّ يَسِّرْ عَلَى الْكِرَامِ الْكَاتِبِينَ مَئُونَتَنَا، وَ امْلَأْ لَنَا مِنْ حَسَنَاتِنَا صَحَائِفَنَا، وَ لَا تُخْزِنَا عِنْدَهُمْ بِسُوءِ أَعْمَالِنَا(2) ... فَصَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ، وَ اجْعَلْ خِتَامَ مَا تُحْصِي عَلَيْنَا كَتَبَةُ أَعْمَالِنَا تَوْبَةً مَقْبُولَةً»(3)؛ (پروردگارا! كار ما را بر فرشتگانِ بزرگوارى كه اعمالمان را مى نويسند آسان گردان و نامه هاى اعمال ما را از حسنات ما پر نما و ما را نزد آنها به خاطر اعمال بدمان رسوا مگردان ... خداوندا! بر محمّد و آلش درود بفرست و آخرين مطلبى را كه نويسندگان نامه اعمال ما مى نويسند توبه قبول شده اى قرار ده!).(4)