مردى خدمت حضرت حسين بن علی(علیهما السلام) رسيده و عرض کرد: من مردی گناه كارم كه نمی توانم خود را از معصيت نگه دارم؛ مرا پند و اندرزى بده. امام حسین(علیه السلام) فرمود: پنج كار را انجام بده؛ سپس هر گناهى مايلى بكن: اوّل از روزى خدا نخور؛ هر گناهى مايلى بكن. دوّم از ولايت خدا خارج شو؛ هر گناهى مي خواهى بكن. سوّم جايى را پيدا كن كه خدا ترا نبيند؛ هر چه مي خواهى بكن. چهارم وقتى ملك الموت براى قبض روح تو آمد، او را از خود دور كن؛ سپس هر گناهى می خواهى بكن. پنجم وقتى مالك دوزخ ترا داخل جهنم كرد، داخل نشو؛ هر گناهى مايلى انجام ده.

تعبيرات قرآنى همه براساس مقياس‌هاى همگانى بيان شده نه براساس مقياس‌هاى خاص عرب. بهشت با سايه درختان و جوى‌هاى روان و كاخ‌ها و حوريه‌هايش همه و همه چشم اندازهايى هستند كه باب طبع همگان است و هر كس در هر سرزمين، مشرق يا مغرب، آباد يا ويران، ديده يا ناديده آن را مى طلبد؛ بنابراين نمي‌تواند ويژه برخى از ملّت‌ها و قوميّت‌ها مثل قوم عرب باشد.

«تجسّم» يا «تجسّدِ اعمال» در «قيامت» به اين معنى است كه در آن روز عمل هر كس، اعم از نيك و بد در برابر او حاضر مى گردد و مايه نشاط و سرور يا شكنجه و عذاب و رسوايى او مى گردد. ظاهر آيات «قرآن» نشان مى دهد كه نفس اعمال نيك و بد در برابر صاحبان آنها در محشر ظاهر مى شود. در آيات آخر سوره «زلزال»، سه بار به مسئله تجسّم اعمال اشاره شده، مى فرمايد: «در آن روز مردم به صورت گروه هاى مختلف از قبرها خارج مى شوند تا اعمالشان به آنها نشان داده شود! * پس هركس به اندازه سنگينى ذرّه اى كار خير بجا آورده آنرا مى بيند * و هركس به اندازه سنگينى ذرّه اى كار بد كرده آن را مى بيند».

از موضوعات مطرح در روز قيامت، موضوع «گواهان» و «شاهدان» است. علاوه بر ذات پاك خداوند كه به عنوان نخستين گواه معرفي شده مي توان به پيامبران نسبت به امت هاى خود، پيغمبر اسلام(ص) نسبت به ساير پيامبران، فرشتگان، سائق، شهيد و شهادت زمين نسبت به اعمال انسان اشاره كرد.

در بهشت سخنان محبّت آميزى ميان انسان ها رد و بدل مى شود، همه راست مي گويند و با يكديگر صميمى و مؤدّب هستند، همه در آرامش و نشاطند و از حرف هاى زشت و ناموزون، دروغ و تهمت، بدگويى و سرزنش، حرف هاى خشن و خارج از حدودِ ادب خبري نيست. اينها از ويژگى هاى بهشت و بهشتيان است. «قرآن» مي فرمايد: «آنها در بهشت نه سخن لغو و بيهوده اى مى شنوند، نه گفتارِ گناه آلود، تنها چيزى كه مى شنوند سلام است سلام». علاوه بر اينها بهشتيان سرگرمى هاى شادى آفرين، جلسات اُنس و سرور، سخنان شيرين و مزاح هاى جالبي نيز دارند.

گاه مى شود انسان به بهترين باغها دعوت مى شود و انواع وسايل پذيرائى براى او فراهم مي گردد؛ اما روحش چنان افسرده است كه از هيچ يك از آنها لذّت نمى برد؛ اما در بهشت قضيه بر عكس است، بهشتيان آنچنان غرق در نشاطند كه آثار آن به خوبى در چهره هاى آنان موج مى زند؛ بهشتيان و همسرانشان وارد بهشت مي شوند؛ در حالى كه آثار نشاط و شادى در چهره شان هويداست، در چهره هاى آنها طراوت و نشاط نعمت موج مي زند. در آن روز صورتها گشاده، نورانى و خندان است؛ زيرا از سعى و تلاش خود خشنودند.

«صاخَّة» از ماده «صَخّ» است و به معناي صداى شديدى است كه از صاحب نطقى بر مى خيزد و به گفته «مقاييس اللّغة» صيحه اى است كه گوش را كر مى كند. اين تعبير اشاره به «نفخ صور» است، آن هم نفخه دوّم، همان صيحه عظيمى كه صيحه بيدارى و حيات است و همگان را زنده كرده به عرصه محشر مى فرستد.

قرآن از وجود دو نفخه («نفخه مرگ» و «نفخه حيات») خبر داده است؛ ولى از بعضى از روايات استفاده مى شود كه «نفخ صور» سه بار انجام مى گيرد و حتى در اين روايات به آيات «قرآن» نيز استدلال شده است. بعضى نيز نفخه چهارمى بر آن افزوده اند؛ ولی در حقيقت همان دو نفخه گسترش يافته و تبديل به چهار نفخه شده است؛ چراكه مسئله وحشت عمومى فزع، مقدمه اى است براى مرگ جهانيان كه به دنبال نفخه اوّلى رخ مى دهد، همان گونه كه جمع و حشر نيز ادامه همان نفخه حيات است.

در قيامت، «نامه اعمال» بدكاران به دست چپ و نيكوكاران به دست راستشان سپرده مى شود. منظور از «دست راست» و «دست چپ» يا اشاره به همان عضو مخصوص بدن است يا كنايه از خير و شرّ مي باشد. در برخي ديگر از آيات، سخن از دادن نامه اعمال بدكاران از پشت سر دارد و اين، به خاطر آن است كه مجرمان هنگام دادن نامه اعمال به دست چپ از شدت شرمسارى دست خود را پشت سر مى گيرند تا مردم اين سند رسوائى را كمتر ببينند! و يا به خاطر آن است كه صورت آنها به پشت سر باز مى گردد و آنها براى ديدن نامه اعمالشان، آن را به دست چپ در طرف پشت سر مى گيرند.

وجود «نامه اعمال» به انسانها هشدار مى دهد كه مراقب گفتار و رفتار خويش باشند كه همه چيز ثبت مى شود و در قيامت بى كم و كاست ارائه خواهد شد. البته احاطه علمى پروردگار مافوق همه اينهاست؛ ولى در غالب مردم، توجه به اين حقيقت مى تواند منشأ آثار فراوانى باشد. ايمان به مسئله نامه عمل و فرشتگانى كه شب و روز با انسانند و مأمور ثبت و ضبط اعمالند و ايمان به اين حقيقت كه در صحنه محشر، نامه اعمال در برابر ديده همگان گشوده مى شود و تمام گناهان مستور نمايان مى گردد و مايه رسوايى مي شود عامل بازدارنده عجيبى از گناهان است. به عكس نامه اعمال نيكوكاران سبب آبرو، اعتبار و افتخار آنها مى گردد.