آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«سجّين» كتاب جامعى است كه نامه اعمال همه انسان هاى بد به طور مجموعى در آن گردآورى مى شود و به عبارتي مانند «دفتر كلّ» است كه حساب همه طلبكاران و بدهكاران در آنجا جمع است؛ اما «علّيّين» بر طبق گفته جمعى از مفسّران به معناى برترين مكان بهشت يا برترين مكان آسمان است؛ اما در مقايسه با سجّين، به نظر مى رسد كه آن هم به معناى ديوان بزرگى است كه نامه اعمال نيكان و پاكان در آن يكجا جمع است.

خداوند متعال در آیاتی از سوره «مطففین» به نامه اعمال نيكان و بدان اشاره مى كند و جزئياتى از آن را فاش مى سازد، نخست درباره نامه اعمال بدان مى فرمايد: (چنين نيست كه آنها [درباره قيامت] مى پندارند، مسلّماً نامه اعمال گنهكاران در «سجّين» است * و تو چه مى دانى كه سجّين چيست؟ * نامه اى است رقم زده شده و سرنوشتى است حتمى!)؛ «كَلّا اِنَّ كِتابَ الْفُجَّارَ لَفِي سِجِّينٍ * وَ مَا اَدْراكَ ما سِجِّينٌ * كِتابٌ مَرْقُومٌ». سپس در چند آيه بعد در همان سوره درباره نامه اعمال نيكان مى فرمايد: (چنين نيست كه آنها [درباره معاد مى پندارند] نامه اعمال نيكان در «عليين» است * و تو چه مى دانى علّيين چيست؟ * نامه اى است رقم زده شده * و سرنوشتى است قطعى كه مقرّبان شاهد آنند)؛ «كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِى عِلِّيِّينَ * وَ مَا أَدْرَاكَ مَا عِلِّيُّونَ * كِتَابٌ مَّرْقُومٌ * يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ».
قابل توجّه اينكه در اين آيات، سخن از «سجّين» و «علّيّين» است كه نامه اعمال نيكان و بدان در آن نگهدارى مى شود، لذا بايد دقيقاً معنى اين دو واژه روشن شود.
«سجّين» صيغه مبالغه از ماده «سجن» به معناى «زندان» است و معانى مختلفى در اين جا براى آن ذكر كرده اند مانند: دوزخ يا محل خاصى از دوزخ كه نامه بدكاران در آن جا بايگانى مى شود؛ ولى از همه صحيح تر چنين به نظر مى رسد كه «سجّين» كتاب جامعى است كه نامه اعمال همه انسان هاى بد به طور مجموعى در آن گردآورى مى شود و به تعبير ساده مانند «دفتر كلّ» است كه حساب همه طلبكاران و بدهكاران در آن جا جمع است؛ زيرا نامه هاى اعمال متعدد است.
و امّا «عليين» جمع «عِلّى» (بر وزن ملّى) در اصل از «علّو» به معناى «بلندى» گرفته شده است و اشاره به مكان هاى بلند و مرتفع است و لذا به اشخاصى كه ساكن قسمت هاى مرتفع كوه ها هستند اطلاق مى شود و در اين جا طبق گفته جمعى از مفسّران به معناى برترين مكان بهشت يا برترين مكان آسمان است.
ولى با مقايسه با آنچه در بالا درباره سجين گفته شد به نظر مى رسد كه آن هم به معناى ديوان بزرگى است كه نامه اعمال نيكان و پاكان در آن يكجا جمع است و ديوان و دفترى است بسيار بلند مرتبه و والا مقام و در جوار قرب پروردگار.(1)،(2)