درباره اين سؤال كه تأويل «متشابهات» در قرآن را چه كسي مي داند؟ «علامه طباطبایی» می فرماید: «علم به تاویل متشابهات، صرفا مخصوص پروردگار است و برای دیگران جز سر تسلیم فرود آوردن راه دیگری نیست؛ اما باید راه دست یابی به حقایق نهفته در آیات متشابه برای پویندگان باز باشد؛ زیرا اگر فرض شود در قرآن آياتى وجود داشته باشد كه آحاد مسلمانان و دانشمندان و حتى معصومین(ع) از محتواى آن آگاهى نداشته باشند، حتما مقام حكمت الهى زير سؤال مى رود و قطعا اين فرضيه محالى است و از ديدگاه حكمت بارى تعالى كاملا به دور است.

قرآن در يك جا حسابگر اعمال بندگان را خداوند و در جاي ديگر، خود انسان دانسته است و اين دو هيچ تضادّى با هم ندارند. حساب كننده اصلى خداست؛ ولى به انسان نيز گفته مى شود تو مى توانى حسابگر خويش باشى و نتيجه همه اين محاسبه ها يكى است؛ چراكه مدارك حساب آن قدر روشن و پاداش ها معيّن و قوانين الهى در آن روز صريح و آشكار است كه جائى براى استنباط هاى نظرى كه مايه اختلاف احكام قضات مى شود وجود ندارد.

اگر مى بينيم امام علی(ع) چنان بود كه براى هر سؤالى پاسخى آماده داشت، افزون بر امدادهاى الهى و الهامات درونى و هوش و استعداد فوق العاده ی خدادادی ای که داشتند، همراهی ایشان با پيامبر(ص) در ساليان دراز و آموزش همه احکام گذشته و آینده به ایشان و روح پرسشگرى ای که داشتند، منجر به احاطه كامل ایشان بر تمام مسائل گردید.

متشابهات و اسرار پیچیده معارف اسلامی بر دو گونه است؛ بخشی از آن که مربوط به تفسیر آیات متشابه قرآن می باشد، ائمه معصومین(ع) و «راسخان در علم» به کمک تعلیم الهی و وحی یا الهام غیبی نسبت به آنها آگاه هستند؛ ولی بخش دیگری از متشابهات که مربوط به کُنه ذات و صفات خداست، تنها خداوند از آنها آگاه بوده و علم و معرفت دیگران نسبت به آنها صرفاً معرفت و «علم اجمالی» است.

امام علي(ع) در خطبه 93، درباره آگاهی خود از علم غیب مي فرمايد: «از من سؤال كنيد پيش از آن كه مرا از دست دهيد، از هيچ حادثه اى كه از امروز تا دامنه قيامت واقع مى شود از من سؤال نمى كنيد [؛ مگر اين كه پاسخ آن را آماده دارم] و همچنين درباره هيچ گروهى كه هدايت يا گمراه مى كنند پرسش نمى كنيد؛ مگر اينكه از دعوت كننده و رهبر و ... و از كسانى كه از آنها كشته مى شوند، يا به مرگ طبيعى مى ميرند، شما را آگاه مى سازم». بنابراين پیش بینی دقیق جزئیاتِ حوادث آینده تنها برای آنها که با سرچشمه وحی ارتباط دارند امكان دارد و خداوند هر مقدار از علم غيب را صلاح بداند در اختیار اولیائش قرار می دهد.

امام علي(ع) در خطبه 175 «نهج البلاغه»، به گوشه اي از علم خود به «اسرار غیب» و «حوادث آینده» اشاره کرده، می فرماید: «اگر بخواهم می توانم هر یک از شما را از آغاز و انجام و تمام شئون زندگی اش آگاه کنم؛ ولی از آن می ترسم که این کار، سبب کافر شدن شما به رسول خدا(ص) شود و آن حضرت را به فراموشی بسپارید، من این اسرار را در اختیار گروهی از افراد با ایمان می گذارم و من آنچه می گویم از خود نمی گویم؛ بلکه همه این امور را از رسول خدا(ص) شنیده ام».

اطلاع از اعمال دیگران از دو طریق ممکن است و هیچیک با ستارالعیوبی خداوند منافات ندارد: 1) از طریق عرضه آنها به امامان، که ضروری و برای تربیت نفوس می باشد؛ چنانکه بیمار دکتر را از بیماری خود با خبر می کند. 2) از طریق علم به آثار گناه که در حقیقت انسانها خودشان اولیاء الهی را از کار خود مطلع می کنند. در هر دو طریق حضرات معصومین و اولیای الهی بواسطه ظرفیت اخلاقی و روحی پرده دری نمی کنند و در حقیقت منظور از ستار العیوب بودن خداوند این است که گناه کسی پیش انسانهای معمولی آشکار نمی شود.

در سوره «لقمان»، بحث از علوم غيبيه اى است كه مخصوص ذات خداوند است و هيچ كس را به حقيقت آن راهى نيست؛ هيچكس جز خدا حوادث فردا را نمى داند، و هيچكس جز خدا زمان رستاخيز را نمی داند، و هيچكس جز خدا آنچه در رحم مادران است را نمى داند، و هيچ كس جز خدا زمان نزول باران را نمى داند، و هيچ كس جز خدا نمى داند انسان در كدام زمين مى ميرد.

آنچه اولياء الله يا فرشتگان از «علم غيب» می دانند علم اجمالى است؛ مثلا اجمالا مى دانند فردا فلان شخص وفات مى كند، امّا علم به ساعت و لحظه و .... مخصوص خدا است كه علم تفصيلى است. همچنین جمعى از مفسّران گفته اند آگاهى خداوند از اين امور بالذات است، ولى علم اولياء الله بالعرض است؛ که البته اين پاسخ با بسيارى از روايات سازگار نيست؛ بلكه با ظاهر آيه قرآن نيز در سه مورد تطبيق نمى كند.

اين آيات با يكديگر هيچ گونه منافاتی ندارند و قابل جمع هستند؛ دسته ای در مقام بیان انحصار «علم غيب استقلالي و ذاتي» برای خداوند هستند.‌ دسته دیگر که در آن پيامبر اسلام(ص) تصريح مي‌ كند: «من علم غيب ندارم»، به معنی نفی علم غيب استقلالی و ذاتی از ایشان است. گروه سوم از آيات قرآن بيان مي کنند که از سوي خداوند، به فرستادگان الهي علم غيب تبعی و تعلیمی داده شده است. امام علی(ع)، - در پاسخ به کسی که از ایشان پرسیده بود که آیا از علم غیب مطلع است یا خیر - می فرماید: «اين علم غيب نيست، اين علمى است كه از صاحب علمى (پیامبر) آموخته ام». نتیجه اینکه آنچه از غیر خدا نفی شده علم غیب استقلالی و ذاتی است نه علم به اذن و تعلیم الهی.