آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«تكبّر» چه در برابر خالق، چه در برابر خلق و چه در مقابل حقايق، همه از اسباب سقوط در دوزخ است. «استكبار»؛ (خود برتر بينى) نيز سرچشمه اصلى بسيارى از جنايات، ظلم ها، ستم ها و حق كشى هاست و باعث مي شود تا آدمى سرانجام وارد اين كانون قهر و غضب الهي يعني دوزخ بشود.

«تكبّر» چه در برابر خالق باشد، چه در برابر خلق و چه در مقابل حقايق (انسان از تسليم در برابر حقّ روى گردان باشد) از اسباب سقوط در دوزخ است. «استكبار»؛ (خود برتر بينى) كه سرچشمه اصلى بسيارى از جنايات، ظلمها، ستمها و حقّ كشى هاست نيز همانند تكبّر است كه آدمى را در اين كانون قهر و غضب وارد مى سازد. «قرآن مجيد» در آيه 60 سوره «زمر» مى فرمايد: «اَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْمُتَكَبِّرِينَ»؛ (آيا در دوزخ جايگاهى براى متكبّران نيست؟)، و در آيه 36 سوره «اعراف» مى فرمايد: «وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا وَ اسْتَكْبَرُوا عَنْها اُولئِكَ اَصْحَابُ النَّارِ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ»(1)؛ (كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند و در برابر آن تكبّر ورزيدند، اهل آتشند و هميشه در آن خواهند ماند).
همين معنا در آيات ديگر «قرآن مجيد» نيز آمده، در آيات 15 و 16 سوره «ابراهيم» درباره جبّاران عنيد مى فرمايد: «وَ اسْتَفْتَحُوا وَ خابَ كُلُّ جَبّارٍ عَنِيدٍ * مِنْ وَرآئِهِ جَهَنَّمُ وَ يُسْقَى مِنْ ماءٍ صَدِيدٍ»؛ (آنها [رسولان الهى] از خدا تقاضاى پيروزى كردند [و دعايشان مستجاب شد] و هر جبّار عنيدى نوميد و زيانكار گشت، پشت سر او دوزخ است و از آب گنديده به او مى نوشانند).
«جبّار» معانى مختلفى دارد: يكى از آنها قهر، غلبه، سلطه و نفوذ است، منتها اين امر گاه جنبه رحمانى دارد مانند: نفوذ خداوند و سلطه او بر عالَم هستى بر همه چيز و گاه جنبه شيطانى دارد، مانند: سلطه، غلبه و نفوذ طغيانگران و جبّاران.
«عنيد» به گفته «لسان العرب»: به معناى كسى است كه از مسير حقّ منحرف مى گردد و آگاهانه حقّ را انكار مى كند و اينها همه از آثار كبر و غرور و خود برتر بينى است و اگر كمى دقت كنيم مى بينيم اين رذيله اخلاقى يكى از حجاب هاى مهم معرفت و از عوامل گمراهى انسان و حقّ كشى و تعدّى و تجاوز نسبت به حقوق ديگران و انواع گناهان ديگر است.(2)،(3)