آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«اسراف» و «تبذير» به معناى وسيع كلمه از گناهان بزرگ است كه «قرآن» در مذمّت آن مى فرمايد: «مسرفان، اهل آتش اند» و در مورد «تبذير كنندگان» نيز مى فرمايد: «تبذير كنندگان هميشه برادران شياطين بوده اند». روشن است سرنوشت شياطين و برادرانشان چيزي جز گرفتار شدن در كانونِ قهر و غضب الهى يعنى دوزخ نخواهد بود.

«اسراف» و «تبذير» به معناى وسيع كلمه از گناهان بزرگ است كه «قرآن مجيد» با اهمّيّت زياد از آنها ياد كرده و مى فرمايد: «وَ أَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ اَصْحَابُ النَّارِ»(1)؛ (مسرفان، اهل آتش اند). گرچه اين سخن در سوره «مؤمن» از زبان مؤمن آل فرعون نقل شده؛ ولى «قرآن» بر آن صحه نهاده است. هم چنين «قرآن» در مورد تبذير مى فرمايد: «اِنَّ الْمُبَذِّرِينَ كَانُوا اِخْوَانَ الشَّيَاطِينِ»(2)؛ (تبذيركنندگان هميشه برادران شياطين بوده اند). روشن است سرنوشت شياطين و برادرانشان چيزي جز گرفتار شدن در كانونِ قهر و غضب الهى يعنى دوزخ نيست. «اسراف» و «سرف» بر وزن (هدف) به گفته بعضى از ارباب لغت به معناى تجاوز از حدّ و مرز در هر كارى است، هرچند اين واژه بيشتر در مورد تجاوز از حدّ در هزينه ها اطلاق مى شود.(3)
به همين دليل مشركان و گناهكارانى كه از حدّ و مرز الهى تجاوز كرده اند در آياتِ «قرآن»، مُسرف شمرده شده اند و حتى كشتار افراد بى گناه نيز نوعى اسراف تلقى شده است.
«تبذير» از ماده «بذر» در اصل به معناى پراكنده ساختن است و معمولا در مواردى كه اموال را بدون هدف پراكنده مى سازند و به اصطلاح ريخت و پاش مى كنند كه نتيجه اش اتلاف و تضييع است اطلاق مى شود.(4)
اگر دقيقاً در وضع دنياى امروز و اسراف و تبذيرى كه بر آن حاكم است كه نه تنها در مواد غذايى و امكانات مادّى بلكه در همه چيز از حدّ و مرز تجاوز مى شود بينديشيم مى بينيم اين اسراف و تبذيرها قبل از آنكه موجب جهنّمِ آخرت شود جهنّمِ سوزانى را در همين دنيا فراهم ساخته است كه صغير و كبير در آتش آن مى سوزند و فريادشان به جايى نمى رسد، آنگاه تصديق خواهيم كرد كه مجازات اسراف و تبذير بايد آتش دوزخ باشد.(5)