آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«قرآن»، ظالمان و بيدادگران را به آتش سوزانِ جهنّم تهديد كرده است. در يكي از اين آيات مى فرمايد: «ما براى ستمگران آتشی آماده كرده ايم كه آنها را از هر سو احاطه كرده و اگر تشنه شوند و تقاضاى آب كنند آبى برايشان مى آورند همچون فلز گداخته كه صورت ها را بريان مى كند! چه نوشيدنى بدى! و چه بد محل اجتماعى؟!». در تعبير تند ديگرى آمده: «اما ظالمان هيزم آتش دوزخند!». نه تنها ظلم و ستم، ظالمان را به دوزخ مى فرستند؛ بلكه به گفته «قرآن» كسانى كه بر آنها تكيه كنند و يا جزء اعوان و انصار آنان باشند نيز مشمول همين حكم خواهند بود.

در آيات بسيارى از «قرآن مجيد»، ظالمان و بيدادگران به آتش سوزانِ جهنّم تهديد شده اند و تعبيراتى كه درباره آنها وارد شده درباره كمتر گروهى ديده مى شود. اين، نشان مى دهد كه تا چه حدّ، اسلام براى ترك ظلم و ستم اهميت قائل است. در آيه 29 سوره «كهف» در شديدترين تهديدات مى فرمايد: «اِنّا اَعْتَدْنَا لِلظّالِمِينَ نَاراً اَحَاطَ بِهِمْ سُرادِقُهَا و اِنْ يَسْتَغِيثُوا يُغاثُوا بِمَاءٍ كَالْمُهْلِ يَشْوِی الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَ سَاءَتْ مُرْتَفِقاً»؛ (ما براى ستمگران آتش آماده كرده ايم كه آنها را از هر سو احاطه كرده و اگر تشنه شوند و تقاضاى آب كنند آبى براى آنها مى آورند همچون فلز گداخته كه صورتها را بريان مى كند! چه نوشيدنى بدى! و چه بد محل اجتماعى؟!). در تعبير كوبنده ديگرى در آيه 15 سوره «جنّ» مى خوانيم: «وَ اَمَّا الْقَاسِطُونَ فَكانُوا لِجَهَنَّمَ حَطَباً»؛ (اما ظالمان، هيزمِ آتشِ دوزخند!).

اين تعبير نشان مى دهد كه آتش دوزخ از درون جان آنها زبانه مى كشد و همان گونه كه در اين عالم آتش سوزانى بر مظلومان بودند در آنجا كه عالَم تجسّم اعمال است وجودشان يك پارچه آتش مى شود و تعبيرى از اين گوياتر و رساتر درباره قوم ستمگر و ظالم وجود ندارد.(1)

نه تنها ظلم و ستم، ظالمان را به دوزخ - آن كانون قهر و غضب الهى - مى فرستند؛ بلكه به گفته «قرآن مجيد» كسانى كه بر آنها تكيه كنند و يا جزء اعوان و انصار آنان باشند نيز مشمول همين حكم خواهند بود، مى فرمايد: «وَ لَا تَرْكَنُوا اِلَى الَّذِينَ ظَلَمُوا فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَ مَا لَكُمْ مِنْ دُونِ اللهِ مِنْ اَوْلِياءَ ثُمَّ لَا تُنْصَرُونَ»(2)؛ (تكيه بر ظالمان نكنيد كه آتش شما را فرا مى گيرد و جز خدا ولىّ و سرپرستى نخواهيد داشت و از سوى هيچ كس يارى نمى شويد).

«تركنوا» از ماده «ركون» به گفته ارباب لغت به معناى اعتماد و تمايل به چيزى است كه لازمه آن قوّت و قدرت است؛ زيرا انسان به چيزى اعتماد مى كند كه داراى قوّت است و لذا واژه «ركن» به ستون يا ديوارى كه ساختمان يا اشياء ديگر را سرپا نگه مى دارد اطلاق مى شود.(3)

با توجه به اينكه آيه فوق هم از نظر عنوانِ «ظالمان»، مطلق است و هم از نظر تعبير به «ركون» شامل هرگونه وابستگى و اعتماد به هر ظالم و ستمگرى مى شود و مى گويد: سرانجام همه آنها، گرفتارى در چنگال عذاب الهى است؛ بلكه در اين دنيا نيز غالباً نتيجه اى جز بدبختى و ناكامى نمى گيرند؛ زيرا هنگامى كه ظالم قوى شد بر آنها نيز رحم نمى كند.

به هر حال جايى كه تكيه بر آنها اين گونه مايه بدبختى است، مسلماً كمك كردن به آنها و تقويت ظالمان و ستمگران به طريق اولى، انسان را به دوزخ مى كشاند و به همين دليل «قرآن» با صراحت تعاون و همكارى بر هرگونه گناه و ظلم را ممنوع شمرده و مى فرمايد: «وَ لَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَ الْعُدْوَانِ».(4) در روايات اسلامى نيز شديدترين عذاب و مجازات براى كسانى كه به نحوى از انحاء، ظالمان را تقويت كنند، و حتى قلم يا دواتى براى نوشتن يك حكم ظالمانه در اختيارشان بگذارند بيان شده است.(5)