آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

«كفران نعمت هاي خدا» از گناهان بزرگى است كه «قرآن» درباره آن، وعده دوزخ داده است: «آيا نديدى كسانى را كه نعمت خدا را تبديل به كفران كردند و قوم خود را به دار البوار [يعني جهنم] كشاندند و آنها به آتش جهنّم مى سوزند و [آنجا] بد قرارگاهى است». درباره اينكه منظور از نعمت خدا در اين آيه چيست؟ جمعى از مفسّران به پيروى از بعضى روايات، اين نعمت را به وجود پيغمبر اكرم(ص) و امامان(ع) تفسير كرده اند.

«كفران نعمت هاي خدا» از گناهان بزرگى است كه درباره آن وعده دوزخ داده شده است. «قرآن» در اين باره مى فرمايد: «اَلَمْ تَرَ اِلَى الَّذِينَ بَدَّلُوا نِعْمَةَ اللهِ كُفْراً وَ اَحَلُّوا قَوْمَهُمْ دارَ الْبَوارِ * جَهَنَّمَ يَصْلَوْنَها وَ بِئْسَ الْقَرَارِ»(1)؛ (آيا نديدى كسانى را كه نعمت خدا را تبديل به كفران كردند و قوم خود را به دار البوار كشاندند، [دار البوار همان] دوزخ است كه آنها به آتشش مى سوزند و بد قرارگاهى است).
در اينكه منظور از نعمت خدا در اين آيه چيست؟ جمعى از مفسّران بزرگ به پيروى از بعضى از روايات كه در منابع اسلامى وارد شده اين نعمت را به وجود پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) تفسير كرده اند. در روايتى از امام صادق(عليه السلام) نيز مى خوانيم: «نَحْنُ وَ اللهِ نِعْمَةُ اللهِ الَّتِي اَنْعَمَ بِهَا عَلَى عِبَادِهِ وَ بِنَا يَفُوزُ مَنْ فَازَ»(2)؛ (به خدا سوگند ما نعمت الهى هستيم كه خدا به بندگانش داده و به وسيله ما، رستگاران رستگار مى شوند).
تعبير به «نحن»؛ (ما) اشاره به تمام خاندان پيامبر اكرم(صلى الله عليه وآله) است و اگر اشاره به معصومين(عليهم السلام) باشد به طريق اولى شخص پيغمبر(ص) را نيز شامل مى شود و با توجه به روايات ثقلين، اهمّيّت اين نعمت روشن تر مى گردد به هر حال وجود پيامبر الهى(ص) و امامان معصوم اهل بيت(عليهم السلام) گرچه از بزرگترين نعمت هاى الهى هستند؛ ولى مفهوم آيه را نمى توان محدود كرد و ظاهر اين است كه همه نعمت هاى بزرگ الهى را شامل مى شود.
مفسّران، كفران كنندگان اين نعمت بزرگ را گاهى بنى اميّه يا بنى اميّه و بنى مُغيره يا عموم كفار عصر پيامبر(صلى الله عليه وآله) ذكر كرده اند؛ ولى آن هم از قبيل ذكر مصداق روشن است نه اينكه جنبه انحصارى داشته باشد.
به هر صورت در برابر نعمت هاى بزرگ خدا بايد شكرگزار بود و از آنها به نحو احسن بهره گيرى كرد و اگر اين شكر مبدّل به كفران شود مجازات آن دوزخ است.(3)،(4)