آیین رحمت - معارف اسلامی و پاسخ به شبهات کلامی

 کتاب «صحیح مسلم» یکى از صحاح سته معروف اهل سنت و از مهم ترین منابع حدیثى آنان در زمینه عقاید، فقه، تفسیرقرآن، و تاریخ صدر اسلام مى باشد که توسط ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیرى نیشابورى (206 - 261 ق) معروف به مسلم نیشابورى نگاشته شده است. نام اصلى این کتاب، «الجامع الصحیح» یا «الصحیح الجامع» است. نویسنده کتاب، شاگرد بخارى بوده و علاوه بر این، از اساتید بخارى نیز بهره برده است. در بین علماى اهل سنت اختلاف پدید آمده که «آیا صحیح مسلم معتبرتر است، یا صحیح بخارى؟» عده فراوانى بر این نظر هستند که بعد از قرآن مجید کتابى صحیح تر از کتاب صحیح مسلم نوشته نشده است. اما على رغم این اختلاف، بسیارى از علماى اهل سنت در مورد صحت کامل همه احادیث هر دو کتاب اتفاق نظر دارند. اهمیت کتاب مسلم براى اهل سنت چنان زیاد است که مى گویند، همه احادیث آن بدون استثناء، صحیح و مورد قبول است. در علت این همه اعتبارى که براى آن قائلند نیز گفته شده که ابوزرعه رازى به هنگام عرضه کتاب مسلم توسط خود مسلم به وى، روایات ضعیف آن را علامت زده و توسط مسلم حذف شده است و بنابراین، هیچ حدیث ضعیف و نادرستى در آن یافت نمى شود! از طرفى، ضعف هایى در کتاب بخارى وجود دارد که این کتاب فاقد آن نقاط ضعف بوده و از حسن ترتیب ویژه اى در تنظیم و نقل احادیث برخوردار است که سایر کتاب هاى حدیثى از چنین ترتیبى بى بهره اند.

این کتاب یکى از صحاح سته معروف اهل سنت و از مهم ترین منابع حدیثى آنان در زمینه عقاید، فقه، تفسیرقرآن، و تاریخ صدر اسلام مى باشد که توسط ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیرى نیشابورى (206 - 261 ق) معروف به مسلم نیشابورى نگاشته شده است. نام اصلى این کتاب، «الجامع الصحیح» یا «الصحیح الجامع» است. این کتاب در هشت جزء است و مشتمل بر پنجاه کتاب (که هر کتاب عنوانى براى یکى از مسائل است)، و در مجموع، 7275 حدیث در 1205 باب نقل و تنظیم شده است. نویسنده کتاب، شاگرد بخارى بوده و علاوه بر این، از اساتید بخارى نیز بهره برده است.
در بین علماى اهل سنت اختلاف پدید آمده که «آیا صحیح مسلم معتبرتر است، یا صحیح بخارى؟» عده فراوانى بر این نظر هستند که بعد از قرآن مجید کتابى دینى صحیح تر از کتاب صحیح مسلم نوشته نشده است. اما على رغم این اختلاف، بسیارى از علماى اهل سنت در مورد صحت کامل همه احادیث هر دو کتاب اتفاق نظر دارند.

اهمیت کتاب صحیح مسلم:
اهمیت کتاب مسلم براى اهل سنت چنان زیاد است که مى گویند، همه احادیث آن بدون استثناء، صحیح و مورد قبول است و حتى مى گویند اگر کسى در مورد صحت آنها قسم یاد کند (مثلاً به خداسوگند که اگر فلان حدیث مسلم صحیح باشد، برده اى را آزاد خواهم کرد)، باید به محتواى سوگند خود عمل کند، زیرابه نظر آنان همه احادیث مسلم صحیح است.
در علت این همه اعتبارى که براى آن قائلند نیز گفته شده که ابوزرعه رازى به هنگام عرضه کتاب مسلم توسط خود مسلم به وى، روایات ضعیف آن را علامت زده و توسط مسلم حذف شده است و بنابراین، هیچ حدیث ضعیف و نادرستى در آن یافت نمى شود!
از طرفى، ضعف هایى در کتاب بخارى وجود دارد که این کتاب فاقد آن نقاط ضعف بوده و از حسن ترتیب ویژه اى در تنظیم و نقل احادیث برخوردار است که سایر کتاب هاى حدیثى از چنین ترتیبى بى بهره اند.
شرح کتاب صحیح مسلم:
کتاب هاى زیادى در شرح صحیح مسلم نگاشته شده که معروف ترین و مهم ترین آنها شرح نووى مى باشد. برخى از شرح ها از این قرار است:
1ـ المنهاج فى شرح صحیح مسلم، که توسط محیى الدین یحیى نووى (631 - 676 ق) نگاشته شده است.
2ـ الدیباج على صحیح مسلم، که توسط جلال الدین سیوطى (849 - 911 ق) نوشته شده است.
3ـ کتاب الضعفاء، تالیف ابونعیم اصفهانى (336 - 430 ق). این کتاب گرچه شرح بر صحیح مسلم نیست، اما از مهم ترین کتاب هایى است که درباره راویان ضعیف این کتاب نگاشته شده است که عدم صحت کامل آن را اثبات مى کند.
4ـ المعلّم بفوائد کتاب مسلم، نوشته ابوعبدالله محمد بن على مازرى (453 - 536 ق).
5ـ اقتباس السراج فى شرح صحیح مسلم، که آن را ابوالحسن على بن احمدغسانى الوادى (547 - 609 ق) نوشته است.
6ـ المُفهِم فى شرح مسلم، که نوشته ابوالعباس احمدبن عمر انصارى قرطبى (578 - 656 ق) مى باشد.
7ـ اکمال اکمال المعلّم لفوائد کتاب مسلم، نوشته محمد بن خِلفَه الاُبّى (م 827 ق) است و تکمله اى بر شرح مازرى است که در شماره 4 ذکر شد.
8ـ مکمّل اکمال الاکمال فى شرح صحیح مسلم، که توسط ابوعبدالله محمد بن یوسف سُنُوسى (832 - 895 ق) و در تکمیل کتاب قبلى نگاشته شده است.