منظور از «علم درایه» و ضرورت آن؟

منظور از «علم درایه» چیست؟ و تحصیل آن چه ضرورتی دارد؟

«درایه» در لغت از ریشۀ «دَرَیَ» به معنای شناخت و دانستن است. در اصطلاح نیز به علمی می گویند که از سند حدیث و متنِ آن و کیفیت حمل حدیث و آدابِ نقل آن بحث می کند. به وسيله این علم، طبقه‏ بندى حديث از قبيل: متواتر، مستفيض، صحيح، ضعيف، موثق، حسن، مرسله، مقطوعه، مضمره بودن و ... شناخته مى‏ شود و از پيش نيازهاى اجتهاد است. هدف این علم مشخص کردنِ روایاتِ معتبر از غیر معتبر و نیز شناختنِ کلمات و اصطلاحات علوم حدیثی می باشد.

صحیح مسلم

معرفی کتاب «صحیح مسلم»

 کتاب «صحیح مسلم» یکى از صحاح سته معروف اهل سنت و از مهم ترین منابع حدیثى آنان در زمینه عقاید، فقه، تفسیرقرآن، و تاریخ صدر اسلام مى باشد که توسط ابوالحسین مسلم بن حجاج قشیرى نیشابورى (206 - 261 ق) معروف به مسلم نیشابورى نگاشته شده است. نام اصلى این کتاب، «الجامع الصحیح» یا «الصحیح الجامع» است. نویسنده کتاب، شاگرد بخارى بوده و علاوه بر این، از اساتید بخارى نیز بهره برده است. در بین علماى اهل سنت اختلاف پدید آمده که «آیا صحیح مسلم معتبرتر است، یا صحیح بخارى؟» عده فراوانى بر این نظر هستند که بعد از قرآن مجید کتابى صحیح تر از کتاب صحیح مسلم نوشته نشده است. اما على رغم این اختلاف، بسیارى از علماى اهل سنت در مورد صحت کامل همه احادیث هر دو کتاب اتفاق نظر دارند. اهمیت کتاب مسلم براى اهل سنت چنان زیاد است که مى گویند، همه احادیث آن بدون استثناء، صحیح و مورد قبول است. در علت این همه اعتبارى که براى آن قائلند نیز گفته شده که ابوزرعه رازى به هنگام عرضه کتاب مسلم توسط خود مسلم به وى، روایات ضعیف آن را علامت زده و توسط مسلم حذف شده است و بنابراین، هیچ حدیث ضعیف و نادرستى در آن یافت نمى شود! از طرفى، ضعف هایى در کتاب بخارى وجود دارد که این کتاب فاقد آن نقاط ضعف بوده و از حسن ترتیب ویژه اى در تنظیم و نقل احادیث برخوردار است که سایر کتاب هاى حدیثى از چنین ترتیبى بى بهره اند.

سخن مخالفان احادیث مهدی(عج) و نقد آن

مخالفان احادیث مربوط به مهدی(عج) در میان اهل سنت چه ایراداتی به این احادیث وارد کرده اند؟

افراد بسیار معدودى از اهل سنّت احادیث مربوط به مهدى(عج) را نپذیرفته اند؛ در پاسخ باید گفت: 1- در این مورد، احادیث صحیح وجود دارد. 2- در این احادیث چیزی مخالف عقل نیست. 3- اگر این احادیث به نفع شیعه تمام شود، گناه شیعه یا گناه احادیث است!؟ 4- درست است که از این حقیقت سوء استفاده شده ولی مگر از عقیده نبوت و الوهیت سوء استفاده نشد؟ 5- اعتقاد به قیام مهدى براى افرادى که حقیقت آن را دریابند نه تنها موجب رکود و تنبلى نیست، بلکه مایه امیدوارى و دلگرمى در برابر مشکلات و حوادث سخت زندگى است.

ابن تیمیه و تضعیف حدیث «مدینه علم»

آیا سخن ابن تیمیه در تضعیف حدیث «مدینه علم» اعتبارى دارد؟

ابن تیمیه مى گوید: حدیث «مدینه علم» ضعیف است. این ادعا باطل است زیرا  اولا: عده زیادی از صحابه و تابعین این حدیث را نقل کرده اند و طبرى و ابن معين و حاكم و خطيب و سيوطى و... آن را تصحيح كرده اند. ثانیا: ابن تیمیه در کلماتش اعتراف دارد به این که ترمذى حدیث «مدینه علم» را نقل کرده است. ثالثا: از جمله کسانى که حدیث «مدینه علم» را تصحیح نموده است، ابوجعفر محمّد بن جریر طبرى است که ابن تیمیه او را حتّی از امامان معصوم اهل بیت نیز اعلم می داند.

امکان دست یابی به دین و عقیده «حق» با وجود «تعصّب» در جامعه دینداران؟!

ایمان دینی نتیجه تربیت و تلقین خانواده و جامعه است؛ در حالی که جوامع دیندار اجازه تجربه ادیان و عقاید دیگر را به یک هم کیش خود نمی دهند، یک دیندار از کجا مطمئن باشد که عقیده و دین صحیحی را انتخاب کرده است؟!

آموزه ها واعتقادات دینی قابل تحمیل نیستند، زیرا دین سلسله ای از باورهای قلبى است كه اجبار در آن راه ندارد. برای اعتقاد به دین، چاره ای جز استدلال و تعقل نیست؛ لذا در جامعه اسلامی راه «حقیقت جویی» برای همه باز است. ضمن اینکه برای درک حقیقت می توان تحقیق کرد بدون اینکه تغییر دین داد. بازگشت از اسلام هم مادامی که از سوی شخص بیان نشده، حکم «ارتداد» را در پی ندارد. اما اگر این چنین شخصی عقاید جدید خود را علنی کند، جامعه اسلامی تعامل دیگری با او خواهد داشت. چرا كه اين عمل نوعی «اخلال و تضعیف» جامعه اسلامى است.

راه های درمان «غفلت» از منظر روايات

روايات چگونه راه هاي درمان «غفلت» را به ما نشان داده است؟

برای درمان «غفلت»، علاوه بر انديشيدن به عواقب و پيامدهاى آن، بايستي به سراغ ريشه ها رفت؛ زيرا تا ريشه هاى يك بيمارى قطع نشود، درمان آن امكان ندارد. هم چنين پند و عبرت از وقایع تاریخی و تحولات روزگار، استمرار و دوام ذکر، نماز با حضور قلب و تفکر و اندیشه از ديگر راه هاي درمان غفلت هستند.

پایگاه اطلاع رسانی دفتر مرجع عالیقدر حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
سامانه پاسخگویی برخط(آنلاین) به سوالات شرعی و اعتقادی مقلدان حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی
تارنمای پاسخگویی به احکام شرعی و مسائل فقهی
انتشارات امام علی علیه السلام
موسسه دارالإعلام لمدرسة اهل البیت (علیهم السلام)
خبرگزاری دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی

الإمام عليٌّ(عليه السلام)

الإيثارُ أعلى الإحسانِ

ايثار، بالاترين نيکوکارى است

ميزان الحکمه، جلد 1، ص 22