معتز فرزند متوكل عباسى است كه پس از بركنارى مستعين در سال 252 زمام امور را به دست گرفت و راه پيشينيان را تعقيب كرد. پس از قتل متوكل، تركان بر امور كشور مسلط شدند، به گونه‏ اى كه اگر خليفه به خواسته ‏هاى آنان تن نمى ‏داد، نقشه بركنارى يا قتل او را مى‏ كشيدند. معتز، سرانجام توسط گروهی از آنان مورد ضرب و شتم قرار گرفت و پس از اینکه او را زیر آفتاب سوزان نگه داشتند در سردابی زندانی کرده و درش را با خشت و گچ مسدود کردند و او زنده به گور شد.
 

امام کاظم(ع) در استدلال بر حرمت خمر فرمودند: خداوند در آیه 33 سوره  اعراف می فرماید: «بگو پروردگار من، تنها كارهاى زشت، چه آشكار و چه پنهان و نيز «اِثْم» و ستم به ناحق را حرام نموده است» و در آیه 219 سوره بقره، منظور از «اِثْم» را بیان می فرماید: «از تو از شراب و قمار مى ‏پرسند، بگو در آن «اثم كبير» و سودهايى براى مردم هست و گناهش از سودش بزرگتر است».

اوضاع سياسي اجتماعي عباسيان در عصر امام هادي(ع) ويژگي هایى دارد كه برخى از آنها عبارت است از؛ 1- زوال هيبت و عظمت خلافت که بر اثر تسلط تركان و بردگان، خليفه عملاً يك مقام تشريفاتى بود. 2- خوش گذرانى و هوسرانى درباريان و خلفاى عباسى که به شب نشينى و ميگسارى مى پرداختند. 3- گسترش ظلم و بيدادگرى و خودكامگى و غارت بيت المال. 4- گسترش نهضت هاى علوى.

منتصر برخلاف پدرش متوکل، دوستى با على(ع) و خاندان او را آشكار ساخت، به مردم اجازه زيارت حسين(ع) را داد و به علويان تحت تعقیب ايمنى داد و سه اقدام بزرگ را به اجرا گذاشت؛ فدك را پس داد. موقوفات علويان را مسترد كرد و والى مدينه را بر كنار كرد و به جاى او «على بن الحسين» را به اين سمت منصوب كرد و توصيه نمود كه از نيكى و خدمت به بنى هاشم دريغ نورزد. اما از آنجا كه دوران خلافت منتصر كوتاه بود، پس از وى باز اختناق و فشار از سر گرفته شد.

پس از مرگ مهدی عباسی، فرزندش هادی که جوانی خوشگذران و مغرور بود، به خلافت رسید که از نظر اخلاقى به هيچ وجه شايستگى و صلاحیت احراز این مقام خطير را نداشت. عیاشی ها و ظلم و فشار طاقت فرسا نسبت به بنی هاشم و...، موجب اضطراب و تشنج در کشور اسلامی گردید و موجی از نارضایتی عمومی جامعه را فرا گرفت.

وى ابتدا تمام زندانيان سياسى را آزاد ساخت، و تمام اموال منقول و غير منقول مردم را كه پدرش منصور مصادره و ضبط كرده بود، به صاحبان آنها تحويل داد. او در آغاز خلافت از خوش گذرانى و مجالس عيش و نوش دورى جست، ولى بيش از يك سال نگذشته بود كه تغيير روش داد و بساط خوش گذرانى و عياشى را داير كرد. اين روش مهدى موجب گسترش دامنه آلودگى در جامعه اسلامى گرديد. طرز رفتار مهدى از جهات مختلف با پدرش منصور فرق داشت، ولى روش اين دو، از يك جهت مثل هم بود و آن سخت گيرى و فشار نسبت به علويان بود.
 

سومين خليفه معاصر امام عسكرى(ع) معتمد عباسى است که چهار سال از دوران امامت حضرت عسكرى (ع) در دوران حكومت او سپرى شده است. معتمد در سال 256 به وسيله تركان به خلافت رسيد و در سال 279 در گذشت. مورخان در بيان فساد اخلاقی معتمد داد سخن داده اند كه او شيفته عياشى و خوشگذرانى بود و آنچه براى او مطرح نبود كار و گرفتاري های مردم بود. به علت فساد اخلاق و غوطه ور شدن در شهوات، برادرش «موفق» زمام امور را به دست گرفته بود.

با تمام دشمني ها و كينه توزي هايى كه درباريان عباسى نسبت به امام عسكرى(ع) داشتند، عظمت معنوى و فروغ كمالات او گاه آنان را چنان تحت تأثير قرار مى‏ داد كه ناگزير در برابر آن حضرت سر تعظيم فرود مى‏ آوردند و زبان به مدح و ستايش آن بزرگوار مى‏ گشودند.

معتمد عباسى كه همواره از محبوبيت و نفوذ معنوى امام در جامعه نگران بود، چون ديد توجه مردم به امام روز به روز بيشتر مى‏ شود و زندان و اختناق و مراقبت تأثير معكوس دارد، سرانجام به همان شيوه مزورانه ديرينه متوسل شد و امام را پنهانى مسموم ساخته و به شهادت رساند.

معتمد چون شنيده بود كه از حضرت عسكرى(ع) فرزندى باقى مانده، در صدد يافتن او بر آمد و دستور داد عده ‏اى از قابله‏ ها، زنان و كنيزان آن حضرت را معاينه نمايند و اگر آثار حملى در آنان مشاهده شد، گزارش كنند. از طرفی براى آنكه شيعيان از وجود امام بعدى نوميد گردند، دستور داد ميراث آن حضرت ميان مادر و برادرش جعفر تقسيم شود.