از زمان امام علی(ع) تا زمان امام حسن عسکری(ع) بیش از شش هزار و ششصد کتاب توسط شاگردان ائمه و غالبا با املاء و انشای آن بزرگواران نوشته شده است که تعداد چهارصد کتاب از این مقدار به عنوان «اصول» تلقی شده و آنها را اصول اربعمائه، یعنی کتاب‌ های چهار صد گانه نامیده اند. این کتاب‌ها در واقع مستقیماً توسط خود امامان شیعه به اصحاب املاء شده و آنها نیز آن روایات را نگاشته و تنظیم کرده اند. بنابراین این اصول منبعی مورد اعتماد برای محدثان تراز اول اسلام مثل کلینی، شیخ صدوق، شیخ مفید و شیخ طوسی بوده است.

از روایات فهمیده می شود که شیعیان عصر امام هادی و امام عسکری(ع) برای تشخیص امام به حق و راستین، راهی جز امتحان ایشان از طریق علم غیب و امور خارق العاده نداشتند و در ماجرای امامت حضرت حجت (عج) نیز، طبق حدیث  «ابوالأديان» از همین راه پی به امامت ایشان بردند.

از آنجا كه در دوره امام عسکری(ع) شخصيت هاى بزرگ شيعه در فشار بودند، امام به تناسب مورد، هر يك از آنان را به نحوى دلگرم و راهنمايى مى‏ كرد و روحيه آنان را بالا مى ‏برد تا ميزان تحمل و صبر و آگاهى آنان در برابر فشارها، تنگناها و فقر و تنگدستي ها فزونى يابد و بتوانند مسئوليت بزرگ اجتماعى و سياسى و وظايف دينى خود را به خوبى انجام دهند. نامه امام به محمد بن حسن بن ميمون و على بن حسين بن بابويه قمى، نمونه بارز این اقدامات است.

امام عسكرى(ع) گاه براى زدودن شک و ترديد برخي از يارانشان و يا دلگرمى آنان و گاه براى حفظ جانشان، و يا برای هدايت گمراهان، ناگزير مى ‏شد از غیب خبر دهد و اين، از مؤثرترين شيوه‏ هاى جلب مخالفان و تقويت ايمان شيعيان بود. محمد بن على سمرى، اسحاق بن جعفر زبيرى، محمد بن حمزه سروى، ابو هاشم جعفرى، احمد بن محمد، جعفر بن محمد قلانسى، محمد بن عياش، اسماعيل بن محمد، از جمله یاران حضرتند که در این مورد مشاهدات خود را روایت کرده اند.

با تمام دشمني ها و كينه توزي هايى كه درباريان عباسى نسبت به امام عسكرى(ع) داشتند، عظمت معنوى و فروغ كمالات او گاه آنان را چنان تحت تأثير قرار مى‏ داد كه ناگزير در برابر آن حضرت سر تعظيم فرود مى‏ آوردند و زبان به مدح و ستايش آن بزرگوار مى‏ گشودند.

معتمد عباسى كه همواره از محبوبيت و نفوذ معنوى امام در جامعه نگران بود، چون ديد توجه مردم به امام روز به روز بيشتر مى‏ شود و زندان و اختناق و مراقبت تأثير معكوس دارد، سرانجام به همان شيوه مزورانه ديرينه متوسل شد و امام را پنهانى مسموم ساخته و به شهادت رساند.

در زمان امام عسکري(ع) شيعیان در شهرهاى متعددى مانند: كوفه، بغداد، نيشابور، قم، آوه، مدائن، خراسان، يمن، رى، آذربايجان، سامرّاء، و... پراکنده بودند. این پراکندگی وجود سازمان ارتباطى منظمى را ايجاب مى‏كرد تا پيوند شيعيان را با حوزه امامت از يك سو، و ارتباط آنان را با همديگر از سوى دوم برقرار سازد. امام نمايندگانى از ميان شخصيت هاى برجسته شيعيان، برگزيده و در مناطق متعدد منصوب كرده و با آنان در ارتباط بود. علاوه بر آن، امام از طريق اعزام پيك ها و همچنین از طريق مكاتبه با شيعيان ارتباط داشتند.

با يك مطالعه در زندگانى آن حضرت، آشكار مى ‏شود كه گاهى برخى از ياران امام، از تنگناى مالى، در محضر امام شكوه مى ‏كردند و حضرت، گرفتارى مالى آنان را برطرف مى‏ ساخت و گاه حتى پيش از آنكه اظهار كنند، امام مشكل آنان را برطرف مى ‏كرد. اين اقدام امام(ع) مانع از آن مى‏ شد كه آنان زير فشار مالى، جذب دستگاه حكومت عباسى شوند. بیانات ابو هاشم جعفرى، على بن زيد علوى، ابو هاشم جعفرى و ابو طاهر بن بلال، شاهدی بر این مدعاست.

برغم آنكه فعاليت هاى اجتماعى و سياسى امام عسکری(ع) به شدّت تحت كنترل حكومت عباسى بود، رقم هاى قابل توجهى از وجوهات شيعيان توسط بزرگان شیعه و یا نمایندگان امام(ع) از مناطق مختلف، به آن حضرت مى ‏رسيد. در کتب تاريخی میزان اموالی که از جرجان، جبل(قسمتهاى كوهستانى ايران تا قزوين و همدان)، قم، و سایر نقاط به دست امام رسیده گزارش شده است.