علامه شرف الدین می گوید: گذشتگان خطبه فدکیه را نقل كرده اند تا اينكه به دست ما رسيده است. این خطبه در كتاب الاحتجاج و بحارالانوار آمده است، و از بزرگان اهل سنت افرادى مانند: ابوبكر محمد بن عبدالعزيز جوهرى در كتاب السقيفه و فدك و حمیدی در شرح نهج البلاغه و مرزبانی و... آن را نقل كرده اند.

استاد توفیق ابوعلم می گوید: زهرا(س) از فصاحت و بلاغت برجسته اى برخوردار بود، سخنانش داراى قافيه موزون و متناسب و زيبا و هم آهنگ بود. این ویژگی را در خطبه ای بكار برد كه به هنگام بيعت مردم با ابوبكر و مخالفت آن حضرت با او در مساله فدك ايراد كرد. او  سخنورى برجسته بود، که  دلها و احساسات را به لرزه مى آورد.

حضرت زهرا(س) درخطبه فدکیه به دفاع از فدک پرداخته و می فرماید: عجب این که شما چنین مى پندارید که خداوند ارثى براى ما قرار نداده ـ و ما از پیامبر خدا(ص) ارث نمى بریم! ـ ...اى فرزند ابى قحافه! به من پاسخ ده! آیا در قرآن است که تو از پدرت ارث ببرى و من از پدرم ارثى نبرم؟ چه سخن ناروایى! آیا عمداً کتاب خدا را ترک گفتید و پشتِ سر افکندید؟ در حالى که مى فرماید: «و سلیمان وارث داود شد» و در داستان یحیى بن زکریا مى گوید: «(خداوندا!) تو از نزد خود جانشینى به من ببخش که وارث من و دودمان یعقوب باشد» و ... .

حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه از سکوت انصار نسبت به غصب خلافت و گرفتن فدک گلایه کرده و می فرماید: اى جوانمردان! و اى بازوان توانمند ملت و یاران اسلام! این نادیده گرفتن حق مسلم من از سوى شما چیست؟... آیا رسول خدا(ص) پدرم نمى فرمود: «احترام هر کس را در مورد فرزندان او باید نگاه داشت؟» آیا مى گوئید: محمّد(ص) از دنیا رفت و با مردن او همه چیز تمام شد، و خاندان او باید به دست فراموشى سپرده شوند و سنّتش پایمال گردد؟ ... آیا ارث من باید پایمال گردد و اخبارش به خوبى به شما مى رسد و باز هم خاموش نشسته اید؟

حضرت زهرا(س) می فرمایند: در آغاز، ماده اى وجود نداشت و آفرینش بعد از عدم محض صورت گرفت، و این خلقت مخصوص به ذات پاک خداوند است. مسأله دوم این است که خداوند بدون هیچ طرح و الگوى قبلى، جهان را صورت بندى کرده و ترسیم نموده است و مسأله سوم «هدف از آفرینش» است که حضرت(س) آن را در چند جمله پر معنا خلاصه کرده است: الف) آشکار ساختن حکمت بى پایان خداوند. ب) دعوت بندگان به اطاعت او. ج) نشان دادن قدرت نامحدود او. د) فراخواندن بندگان به عبودیتش. هـ) تقویت دعوت پیامبرانش از طریق هماهنگى تکوین و تشریع.

حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه به معرفی پیامبر اکرم(ص) می پردازد و در نخستین تعبیرات به گوهر وجودی ممتاز ایشان اشاره مى فرماید که قبل از خلقتش برگزیده شده، ...  در ادامه می فرماید: «او براى تکمیل اوامر الهى آمده بود، و براى اجراى فرمان هاى تکوینى او»... در قسمت دیگرى از این بیان به برکات وجود پیامبر(ص) و آثار قیام او اشاره مى کند که چگونه زنگار جهل و خرافات را از آیینه دل ها زدود و به آیینى که «صراط مستقیم» و حدّ واسطى است میان افراط ها و تفریط ها، دعوت فرمود.

حضرت زهرا(س)  در خطبه فدکیه، قرآن را به عنوان یک کتاب ناطق و نور آشکار و چراغ پرفروغ که با ظلمت هاى جهل و تعصب و خرافات به مبارزه بر مى خیزد معرفی فرموده است.

حضرت زهرا(ع) در خطبه فدکیّه در بیان فلسفه برخی از احکام چنین می فرمایند: «خداوند «ایمان» را سبب تطهیر از شرک و «نماز» را وسیله پاکى از کبر و «زکات» را موجب نموّ روزى و «روزه» را عامل تثبیت اخلاص و «حجّ» را وسیله تقویت اسلام و «عدالت» را مایه هماهنگى دل ها و «امامت» ما را امان از تفرقه و پراکندگى و «جهاد» را موجب عزّت اسلام و .... قرار داد».

حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیّه ابتدا خود را به جمعیّت معرفى مى کند و بعد علاقه رسول الله(ص) به آنها و زحمات سنگین رسالت را یادآور مى شود و به یاد آنها مى آورد که قبلا چه وضعی داشتند و حالا به برکت اسلام چه حالی دارند و در این میان خدمات بزرگ على(ع) را یادآور مى شود و در آخر به این نتیجه می رسد که تنها چنین کسى مى تواند تداوم بخش خط این انقلاب بزرگ و مانع انحراف آن باشد.

حضرت زهرا(س) در خطبه فدکیه سخن پدرش پیامبر(ص) را به خاطر مردم مى آورد که فرمود: «هنگامى که فتنه ها همچون پرده هاى شب ظلمانى به شما روى آورد باید به سایه قرآن پناه برید». بر آنها فریاد مى زند که: قرآن را رها نکنید، اوامر و نواهى آن روشن است، و دستورهایى را که براى مسأله خلافت بعد از پیامبر(ص) داده آشکار است، پیش بینى لازم را براى بعد از رحلتش کرده، و چیزى در پرده ابهام باقى نگذارده است.