اگر امام(علیه السلام) در این خطبه با صراحت مى فرماید: حکمین قرآن را نادیده گرفتند و با این که حق را مى دیدند به آن پشت کردند و هواى نفس را بر حقیقت مقدّم داشتند، دلیلش روشن است ; زیرا اگر آن ها به آیات مختلفى که در قرآن یا مستقیماً در فضیلت على(علیه السلام) نازل شده و یا یک اصل کلى را بیان مى سازد ـ که طبق روایات رسول خدا(صلى الله علیه وآله)، على(علیه السلام) نمونه بارز آن بوده است ـ مى اندیشیدند ترجیح آن حضرت بر شخصى همچون معاویه که فرزند دشمن شماره یک اسلام و پیامبر(صلى الله علیه وآله) یعنى ابوسفیان بود و در میسر پدر خود گام بر مى داشت تردید به خود راه نمى دادند.

آیا قرآن مجید نمى گوید: «(إِنَّمَا وَلِیُّکُمُ اللهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاَةَ وَیُؤْتُونَ الزَّکَاةَ وَهُمْ رَاکِعُونَ)(1) ; آیا آن کس که در رکوع، انگشتر به سائل بخشید و آیه در شأنش نازل شد، کسى جز على(علیه السلام) بود؟ با این که ابن عباس، عماریاسر، جابربن عبدالله انصارى، ابوذر غفارى، انس بن مالک، عبدالله بن سلام، مسلمة بن کهیل، عبدالله بن غالب، عقبة بن حکیم و عبدالله بن ابىّ (این ده نفر) از صحابه همگى این حدیث را نقل کرده اند و شرح آن در تفاسیر اهل تسنن نیز نقل شده است.

آیا کسى که در جاى پیامبر(صلى الله علیه وآله) در لیلة المبیت مى خوابد و جان خود را آماده نثار کردن در راه پیامبر(صلى الله علیه وآله) مى کند و صبحگاهان آیه (وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاةِ اللهِ وَاللهُ رَءُوفٌ بِالْعِبَادِ)(2) در حق او نازل مى شود، دیگرى با او مى تواند برابرى کند؟!(3)

آیا مقدّم داشتن کسى که قرآن او را بهترین مخلوقات (بعد از پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله)) شمرده و آیه «(إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أُوْلَئِکَ هُمْ خَیْرُ الْبَرِیَّةِ); کسانى که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند بهترین مخلوق خدایند»(4) در شأن او نازل شده، جاى شک و تردید است؟

آیا باید چند ماه، وقت امت اسلامى را بگیرند تا ببینند او برتر است یا معاویه؟! به راستى شگفت آور است اساساً این مقایسه، جفاى بزرگى به امیرمؤمنان على(علیه السلام)محسوب مى شود که بخواهند او را در برابر معاویه قرار دهند و برترى آن حضرت را ثابت کنند ; خاک کجا و آفتاب کجا؟!

هنگامى که آیه مزبور نازل شد، پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) به على(علیه السلام) فرمود: «مصداق این آیه تو و شیعیان تواند». (به شواهد التنزیل و الصواعق المحرقة و درالمنثور و نورالابصار و تفسیر طبرى و غیر آن مراجعه کنید ـ براى شرح بیش تر درباره این گونه آیات به کتاب آیات ولایت در قرآن مراجعه کنید).

* * *

1. بقره، آیه 207.  

2. مائده، آیه 55.

3. از جمله کسانى که این شأن نزول را نقل کرده اند، طبرى، ابن هشام، حلبى و یعقوبى، احمد بن حنبل، ابن جوزى و ابن صباغ مالکى اند. (به جلد دوّم الغدیر، صفحه 48 و 49 مراجعه فرمایید).

4. بینه، آیه 7.