با این که خداوند، شاهد و ناظر اعمال ما در همه حال و در هر زمان و مکان است و علم او به همه چیز براى ثبت و ضبط اعمال به یقین کفایت مى کند، براى اثبات حجت بیشتر و جلب توجّه نیکوکاران و بدکاران، مراقبان مختلفى بر ما گمارده که شاهدان اعمال مایند; از جمله:
1. اعضا و جوارح بدن ما و حتى پوست تن، مطابق آیاتى که نازل شده، گواه اعمال مایند. جالب این که بعد از مطرح شدن موضوع «شبیه سازى» این حقیقت براى همه روشن شده که هر ذره اى از ذرات بدن انسان یک انسان کامل را در خود جاى داده است! و جالب تر این که اخیراً براى شبیه سازى از پوست تن استفاده کرده اند.
2. «حفظه» و «کتّاب» یعنى فرشتگان مأمور ثبت اعمال.
3. زمینى که در آن زندگى مى کنیم نیز شاهد و گواه دیگرى است; قرآن مجید مى فرماید: «(یَوْمَئِذ تُحَدِّثُ أَخْبَارَهَا * بِأَنَّ رَبَّکَ أَوْحَى لَهَا); در آن روز، زمین تمام خبرهایش را بازگو مى کند; چرا که پروردگارش به آن وحى کرده و آن را به نطق درآورده است».
4. زمانى که در آن زندگى مى کنیم نیز از گواهان روز قیامت است; چنان که امیرمؤمنان(علیه السلام) مى فرماید: «مَا مِنْ یَوْم یَمُرُّ عَلَى ابْنِ آدَمَ اِلاَّ قالَ لَهُ ذلِکَ الْیَوْمَ: یَا بْنَ آدَمَ أَنَا یَوْمٌ جَدِیدٌ وَ أَنَا عَلَیْکَ شَهِیدٌ، فَقُلْ فِىَّ خَیْراً وَ اعْمَلْ فِىَّ خَیْراً اُشْهِدُ لَکَ بِهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ; روزى بر انسان نمى گذرد مگر این که آن روز به انسان مى گوید: اى فرزند آدم! من روز تازه اى هستم و بر اعمالت گواهم، در من سخنان خوب بگو و اعمال خوب بجا آور تا روز قیامت براى تو شهادت دهم».
5. و از همه فراتر گواهى پیامبران است; چرا که به گواهى قرآن مجید، پیامبر هر امّتى روز قیامت گواه اعمال امت خویش است و پیامبر اسلام(صلى الله علیه وآله)گواه بر همه آنهاست: (فَکَیْفَ إِذَا جِئْنَا مِنْ کُلِّ أُمَّة بِشَهِید وَجِئْنَا بِکَ عَلَى هَؤُلاَءِ شَهِیداً).
به این ترتیب هرانسانى در تمام عمر خود در میان این گواهان و مراقبانى که از شش جهت، متوجّه اعمال اویند قرار گرفته و کسى که ایمان به حقیقت و حقانیت این گواهان داشته باشد سزاوار است که کم ترین خطایى از او سر نزند.
