آن چه پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) در مورد فتنه و آزمون بزرگ در این حدیث بیان فرموده نه تنها در عصر حکومت على(علیه السلام) که در عصر ما نیز با تمام ویژگى ها خودنمایى مى کند. بسیارى از افراد، هنگامى که پاى مال و ثروت نامشروع به میان مى آید، گام هاى شان مى لغزد; خود را در صف مؤمنان مى پندارند; گویى بر خدا منّت مى نهند که مسلمانند و امید به رحمت او دارند!
و از همه بدتر ارتکاب گناهان بزرگ در پوشش هاى عناوین مباح و فریبنده یا به تعبیر دیگر تقلّب نسبت به قانون یعنى از پوشش هاى ظاهراً قانونى براى فرار از واقعیت قانون استفاده مى کنند.
امروز با چشم خود مى بینیم بسیارى از رباخواران به انواع حیله ها متوسّل مى شوند; گاه به اسم فروختن اسکناس به اسکناس; گاه از طریق «ضمّ ضمیمه» یعنى شىء ارزانى را به مال مورد نظر ضمیمه کردن و آن را به قیمت هاى گزاف فروختن; گاهى به نام کارمزد و گاه بیع شرط هاى دروغین یا حق العمل و پورسانت و جریمه دیرکرد و بهانه تورم و امثال این عناوین کاذبه ربا را حلال مى شمرند و کار به جایى رسیده که تحقق حدیث معروف پیامبر اکرم(صلى الله علیه وآله) را کاملا احساس مى کنیم که فرمود:
«یَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمانٌ لاَّ یَبْقَى أَحَدٌ إِلاَّ أَکَلَ الرِّبَا فَإِنْ لَمْ یَأْکُلْهُ أَصَابَهُ مِنْ غُبارِهِ; زمانى بر مردم مى رسد که ربا دامان همه را مى گیرد; حتى کسانى که از آن برکنارند گرد و غبارش بر دامانشان مى نشیند».
به یقین، این نوع مخالفت با قوانین الهى از مخالفت صریح و آشکار بدتر و خطرناک تر است; زیرا ممکن است به سرعت در جامعه فراگیر شود، بى آن که به مانعى برخورد کند; در حالى که گناهان آشکار چنین نیست و در یک جامعه مذهبى با موانع زیادى برخورد مى کند. افزون بر این، این گونه فرار از قانون، گناه مضاعفى است; هم گناه رباخوارى است و هم ریاکارى و بازى با احکام دین.
به تعبیر دیگر، در این نوع فرار از قانون، تنها صورتى از قانون و حکم الهى باقى مى ماند; بى آن که محتوا و فلسفه آن وجود داشته باشد; مثلا تحریم رباخوارى به دلیل مفاسد زیادى است که در نظام اقتصادى جامعه به وجود مى آید و سبب فاصله طبقاتى و ثروتمندتر شدن ثروتمندان و فقیرتر شدن فقیران مى گردد; به همین جهت زشتى آن از زناى با محارم بیش تر شمرده شده و به جنگ با خدا معرفى شده است و در احادیث اسلامى، هفت نوع مفسده مختلف براى آن ذکر شده که در بحث ربا شرح داده ایم.
آیا با یک صورت سازى و مثلا اضافه کردن یک سیر نبات یا یک قوطى کبریت با یک معامله سنگین ربوى، همه این مفاسد حل مى شود؟!! هرگز! آیا به گفته مرحوم وحید بهبهانى تمام مشکل در کلمه سحت و رباست؟ و تمام گناه ربا فقط به این الفاظ بر مى گردد یا حکمتى در این حکم بوده، که باید ملحوظ شود؟!
