امام(علیه السلام) در این بخش از خطبه به دو مسأله مهمّ در ارتباط با حوادث تلخ تاریخى اشاره مى فرماید: نخست مسئولیت حاکمان و دیگر، مسئولیت حکومت پذیران. امام(علیه السلام)گناه حاکمان ظالم را یک طرفه نمى شمارد، بلکه حکومت پذیرانى را به ظلم تن دادند نیز شریک جنایات آن ها مى شمارد.
حاکمان جور و دار و دسته آن ها معمولا گروه محدودى اند، اگر توده مردم در برابر آن ها سکوت نکنند و وظیفه الهى امر به معروف و نهى از منکر را درتمام ابعادش انجام دهند، هرگز آنان به قدرت نمى رسند و دمار از روزگار مظلومان در نمى آورند.
امام(علیه السلام) در این خطبه مى فرماید: بلاهایى که در حکومت بنى امیه به شما مى رسد و مظالم بى سابقه اى که نسبت به شما روا مى دارند از یک نظر، نتیجه اعمال خود شماست. شمایید که آن ها را تقویت مى کنید. شمایید که کار را به دست غیر اهلش سپرده و مى سپارید. آرى، شمایید با سکوت و تسلیم خود، راه را براى به قدرت رسیدن آن ها هموار کرده اید، و شاید این وضع نابسامان نیز یکى از الطاف خفیه الهى باشد که بیدار شوید و دیگر از این راه نروید; همان گونه که قرآن مجید مى فرماید: «(ظَهَرَ الْفَسَادُ فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِى النَّاسِ لِیُذِیقَهُمْ بَعْضَ الَّذِى عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ); فساد در خشکى و دریا به سبب اعمال مردم آشکار شد. خدا مى خواهد نتیجه قسمتى از اعمال آن ها را به آنان بچشاند; شاید (به سوى حق) بازگردند».
بدیهى است، مسئولیت حکومت پذیران به معناى تبرئه حاکمان ظالم نیست; لذا امام(علیه السلام) مجازات شدید آن ها را هم در این خطبه بیان کرده و در عباراتى کوتاه و بسیار پرمعنا سرانجام شوم و مرگبارشان را شرح مى دهد.
